פיתוח של חוקרים מסוכנות החלל של ארצות הברית, נאס"א, בהובלת ד"ר אליעד פרץ, חוקר ישראלי במרכז גודארד של הסוכנות, הניב תצפיות אסטרונומיות באיכות חסרת תקדים מטלסקופים קרקעיים. זאת בזכות מערכת לכיול הטלסקופ בעזרת לייזר שמשוגר מלוויין, מה שמאפשר למזער את ההפרעות האטמוספריות לצילום של גרמי שמיים רחוקים.

הניסויים נעשו בעזרת לוויין של נאס"א בשם LCRD, ששוגר ב-2021 לניסויים בתקשורת לייזר ממסלול בגובה 36 אלף קילומטר. בתחילת השנה שעברה כיוונו החוקרים את אלומת הלייזר אל טלסקופ Keck, צמד טלסקופים בקוטר עשרה מטרים כל אחד, שמוצבים בהוואי. כשמכוונים אל הטלסקופ קרן אור מהחלל באורכי גל ידועים ובעוצמה ידועה, זה מאפשר לחוקרים למדוד בדיוק כיצד פיזור האור באטמוספרה מעוות את התמונה באותו זמן ובאותו מקום. כך הם יכולים לכייל את הטלסקופ ומכשיריו בהתאם, ולבצע תצפיות על עצמים בחלל, בניטרול מרבי של ההפרעות האטמוספריות. "לטלסקופ Keck בכלל לא היה מכשור מתאים לתצפיות באורכי גל נראים לעין, והיינו צריכים לפתח בעצמנו את המכשור שיאפשר את זה", אמר פרץ לאתר מכון דוידסון.

Image

בימים האחרונים ראה אור המאמר המדעי המסכם את ממצאי התצפיות הראשונות בעזרת המערכת שפיתחו פרץ ועמיתיו, המכונה ORKID. החוקרים הדגימו את יתרונות המערכת בעזרת השוואה לתצפיות מטלסקופ החלל האבל, שגם הוא מצלם באור נראה, וצפו בכמה עצמים בשמיים. בין השאר הם הראו כי התצפיות מאפשרות לראות שהכוכב Θ Ori C (תטא אורי סי) בקבוצת אוריון הוא כוכב כפול – זו התמונה החדה ביותר שלו, והפעם הראשונה שהוא מצולם בהפרדה גבוהה מספיק כדי לראות בעין שאכן יש שם שני כוכבים, לא אחד. בתצפית על עצם קרוב יותר התמקדו החוקרים באיו (Io), אחד מירחיו הגדולים של צדק. כאן הם צילמו את פני השטח של הירח הגעשי בהפרדה חסרת תקדים, ואף הצליחו לצלם ישירות את הר הגעש פרומתאוס, כהמחשה לכושר ההפרדה שמאפשרת הטכניקה החדשה. "הצלחנו לקבל תמונות חדות פי חמישה מאלה של האבל, ולצלם הר געש שקוטרו בערך 20 קילומטר ממרחק של כ-100 מיליון קילומטרים", הדגיש פרץ. תצפיות נוספות איפשרו לזהות מאפיינים בפני השטח של הכוכב ביטלג'וז (Betelgeuse), כ-650 שנות אור מאיתנו, שהשינויים במצבו מעוררים סקרנות רבה.

"אנו מגיעים בתצפיות לפיקסלים בגודל 15 אלפיות של שניית קשת, הרבה יותר טוב מאשר טלסקופים קיימים. זה דומה לטלסקופ חלל בעל מראה בקוטר תשעה מטרים, מה שלא יקרה בשנים הקרובות – אם בכלל", הדגיש פרץ. קוטר המראה של טלסקופ החלל הגדול ביותר, ג'יימס וב, הוא 6.5 מטרים. "אלה התמונות האסטרונומיות החדות ביותר שנקבל בעשור הקרוב, אם לא בעשורים הקרובים".

Image

מכוונים גבוה

"התצפיות האלה לא רק מספקות תמונות מרשימות, אלא מספקות הוכחת היתכנות שלטכנולוגיה שפיתחנו יש ערך מדעי רב", הדגיש פרץ. "אפשר להשתמש בשיטה לעקוב אחרי שינויים במצבם של כוכבים וגלקסיות, ולחדד למשל את מדידות העידוש הכבידתי שבעזרתן מחשבים חוקרים את קבוע האבל – המדד לקצב ההתפשטות של היקום".

פרץ וצוותו מנהלים כעת מגעים על התאמת המערכת לטלסקופים קרקעיים נוספים. היא כבר נבחנת במצפה הכוכבים פלומר (Palomar) בקליפורניה, וכעת בוחנים את שילובה גם בטלסקופים קרקעיים גדולים כמו VLT ו-ELT בצ'ילה. בנוסף, לנוכח ההצלחה של הניסוי הראשוני, הצוות עומד להגיש לנאס"א הצעה לשגר לוויין ייעודי לכיול טלסקופים. משימת ORCAS – ראשי תיבות של Orbiting Configurable Artificial Star – "כוכב מלאכותי מתכוונן" – תכלול שני לוויינים בגודל של מזוודה, שיוכלו להקרין אלומות אור בארבעה אורכי גל, שניים בטווח הנראה ושניים בטווח התת-אדום, עם יכולת נעילה על הקרקע. הוא יקיף את כדור הארץ במסלול אליפטי מאוד, בערך 8,000*178,000 קילומטר.

"להצעה הצטרפו שני חתני פרס נובל בפיזיקה, ג'ון מאת'ר (Mather) וסול פרלמוטר (Perlmutter), ואם היא תאושר נוכל לשגר את הלוויינים בסביבות 2033", הדגיש פרץ. "זו תהיה מהפכה של ממש באסטרונומיה".

איתי נבו הוא העורך הראשי של אתר מכון דוידסון לחינוך מדעי, הזרוע החינוכית של מכון ויצמן למדע. לכתבה שהתפרסמה במקור>>

Minister of Innovation, Science and Technology Gila Gamliel today signed a new Memorandum of Understanding for cooperation with Azerbaijan, which marks a significant step in the deepening of ties between the two countries in the field of space.
 
The Minister and her counterpart, the Azerbaijan Minister of Digital Development and Transportation, Rashad Nabiyev, signed the agreement, which opens up new opportunities for scientific and technological cooperation between the countries, and contributes significantly to deepening the ties between the space agencies, for the promotion of scientific-technological education, and nurturing the next generation of leaders in the global space industry.

At the beginning of her remarks, the minister commented that she met two years ago with Azerbaijani President Ilham Aliyev and that she sees great importance in strengthening the ties between the countries. She thanked her colleague Nabiyev for his visit to Israel, while expressing hope that the agreement will lead to joint initiatives and projects in the field of space and science. "The signing of the Memorandum of Understanding with Azerbaijan is an important milestone in the relations between the countries and in the promotion of cooperation in the fields of science and space", said Minister Gamliel, "The integration of students from both countries in the Space Olympiad creates an international community of young scientists, engineers and space researchers, who will lead innovation in the field in the future. The collaboration reflects the importance we place on high-quality science and technology education and the development of the next generation of space industry leaders. We see Azerbaijan as an important strategic partner in the region and believe that this cooperation will yield significant results for the benefit of both countries."
 

Image

Hands-on experience in the field of space

The agreement focuses on promoting joint educational activities in the field of space education, with one of the main projects in the cooperation being the expansion of the Ramon Israeli Space Olympiad to the international arena. The Olympiad offers students a structured development track that focuses on the topics of space  stations (for middle schools) and space  suits (for elementary schools). As part of the program, about 11,000 students from Israel and 700 students from Azerbaijan participate in the competition, which offers them a unique opportunity for hands-on experience in the field of space.

The students participating in the project will acquire many essential skills in the field of scientific research together with advanced learning strategies, they will make an in-depth acquaintance with the space industry, and gain experience in project management, teamwork, and intercultural and interlinguistic communication. The culmination of the cooperation will take place in the grand finals of the Space Olympiad, which will be held in Israel in May 2025, where the outstanding projects of the students from both countries will be presented.

Azerbaijan is in fact the first country to join the Space Olympics, with the aim of expanding the competition's activities to the international arena and opening up the opportunity for other countries to participate. As part of the cooperation between the two countries, a delegation from the Israel Space Agency has set out to train teachers in Azerbaijan. In addition, a joint training course for teachers from both countries is expected to be opened, which will create an international community of educators in the field of space.

The Director of the Israel Space Agency, Brig. Gen. (res.) Uri Oron, welcomed the agreement between the space agencies and noted that the inclusion of students from Azerbaijan in the Space Olympiad opens up new opportunities for scientific and technological joint ventures and serves as a first step on the way to turning the Olympiad into a global educational platform.
 

Closer collaboration: space education, scientific research, and more

The MoU signed today also includes other areas of joint activity, such as joint scientific research, with support for joint educational and scientific projects, seminars, symposia, and other scientific meetings.

The new cooperation between the countries is based on strategic relations that have been growing closer in recent years. In 2023, at the International Astronautical Congress (IAC) held in Baku, it was decided to turn the Ramon Space Olympiad in Israel, which the Israel Space Agency has been leading for years, into an international project with the participation of Azerbaijan.

In the same year, Israel Aerospace Industries (IAI) won a project for the development of satellites, for the Azeri Space Agency, at an estimated value of $120 million. In July 2022, as part of Minister Nabiyev's visit to Israel an agreement was signed between the Technion and Azerbaijan for the establishment of a cyber training center in Baku. During that same visit, an agreement on aviation was also signed between the countries. In addition, in November 2023, as part of the United Nations Climate Change Conference (COP29) in Baku, representatives of the two countries met and an announcement was made for the resumption of regular flights between the countries.
 

وقعت وزيرة الإبتكار، العلوم والتكنولوجيا جيلا جمليئيل اليوم على مذكرة تفاهم جديدة للتعاون مع أذربيجان، والتي تعتبر خطوة هامة في تعميق العلاقات بين الدولتين في مجال الفضاء.
 
وقعت الوزيرة ونظيرها وزير التنمية الرقمية والمواصلات في أذربيجان، رشاد نبييف (Rashad Nabiyev)، الاتفاقية التي تفتح فرصًا جديدة للتعاون العلمي والتكنولوجي بين البلدين وتساهم بشكل كبير في تعميق العلاقات بين وكالات الفضاء، وتعزيز التعليم العلمي والتكنولوجي، ورعاية الجيل القادم من القادة في صناعة الفضاء العالمية.
 
وفي كلمتها الافتتاحية، أشارت الوزيرة إلى أنها التقت الرئيس الأذربيجاني إلهام ألايف قبل عامين وأنها ترى أهمية كبيرة في تعزيز العلاقات بين البلدين. وشكرت نظيرها نبييف على زيارته لإسرائيل مُعربة عن أملها في أن يؤدي الاتفاق إلى مبادرات ومشاريع مشتركة في مجال الفضاء والعلوم. وقالت الوزير جمليل "إن توقيع مذكرة التفاهم مع أذربيجان يشكل علامة فارقة مهمة في العلاقات بين البلدين وفي تعزيز التعاون في مجالات العلوم والفضاء". "إن دمج الطلاب من كلا البلدين في أولمبياد الفضاء يخلق مجتمعًا دوليًا من العلماء الشباب والمهندسين والباحثين في مجال الفضاء، والذين سيقودون الابتكار في هذا المجال في المستقبل". يعكس التعاون الأهمية التي نعلقها على جودة تعليم العلوم والتكنولوجيا وتطوير الجيل القادم من قادة صناعة الفضاء. نحن نرى أذربيجان كشريك استراتيجي مهم في المنطقة ونعتقد أن التعاون سيؤتي ثمار كبيرة لصالح البلدين."

Image

تجربة عملية في مجال الفضاء

تركز الاتفاقية على تعزيز الأنشطة التعليمية المشتركة في مجال تعليم الفضاء، مع أحد المشاريع الرئيسية في التعاون هو توسيع أولمبياد الفضاء الإسرائيلي رامون الى الساحة الدولية. يقدم الأولمبياد للطلاب مسارًا تنمويًا منظمًا يركز على موضوعات محطاتhttp://www.space.gov.il/inspiration/201 الفضاء (للمدرسة الإعدادية) والبدلاتhttps://www.space.gov.il/inspiration/188 الفضائية (للمدرسة الابتدائية). وفي إطار البرنامج، يشارك حوالي 11,000 ألف طالب من إسرائيل و-700 طالب من أذربيجان في مسابقة توفر لهم فرصة فريدة من نوعها للحصول على خبرة عملية في مجال الفضاء.

سيكتسب الطلاب المشاركون في المشروع العديد من المهارات الأساسية في البحث العلمي واستراتيجيات التعلم المتقدمة، وسيحصلون على مقدمة، متعمقة لصناعة الفضاء، وسيختبرون إدارة المشاريع والعمل الجماعي والتواصل بين الثقافات واللغة. سوف تبلغ هذه الشراكة ذروتها في النهائي الكبير لأولمبياد الفضاء، الذي سيقام في إسرائيل في مايو/أيار 2025،  حيث سيتم تقديم المشاريع المتميزة للطلاب من كلا البلدين.

أذربيجان هي في الواقع أول دولة تنضم إلى أولمبياد الفضاء، بهدف توسيع أنشطة المنافسة إلى الساحة الدولية وفتح الفرصة أمام دول إضافية للمشاركة. في إطار التعاون بين البلدين، خرجت بعثة من قبل وكالة الفضاء الاسرائيلية لتدريب معلمين في أذربيجان. ومن المتوقع أيضًا افتتاح تدريب مشترك للمعلمين من كلا البلدين، مما سيؤدي إلى إنشاء مجتمع دولي من المعلمين في مجال الفضاء.

رحب مدير وكالة الفضاء الإسرائيلية، العميد (احتياط) أوري أورون، بالاتفاق بين وكالتي الفضاء، وأشار إلى أن إدراج الطلاب من أذربيجان في أولمبياد الفضاء يفتح فرصًا جديدة للتعاون العلمي والتكنولوجي ويشكل خطوة أولى نحو تحويل الألعاب الأولمبية إلى منصة تعليمية عالمية.
 

تعزيز التعاون: التعليم الفضائي والبحث العلمي والمزيد

تتضمن مذكرة التفاهم التي تم توقيعها اليوم أيضًا مجالات إضافية للنشاط المشترك، مثل البحث العلمي المشترك، مع دعم المشاريع التعليمية والعلمية المشتركة، والندوات واللقاءات العلمية وغيرها من اللقاءات العلمية.

يعتمد التعاون الجديد بين الدول على علاقة استراتيجية متنامية بين الدول في السنوات الأخيرة. في 2023, في المؤتمر الدولي للملاحة الفضائية (اللجنة الاستشارية الدولية) عقدت في باكو، تقرر تحويل أولمبياد الفضاء الإسرائيلي رامون، الذي تقوده وكالة الفضاء الإسرائيلية منذ سنوات, في مشروع دولي بمشاركة أذربيجان. 

في نفس العام, فازت صناعات الفضاء الإسرائيلية بمشروع تطوير الأقمار الصناعية مع وكالة الفضاء الأذربيجانية بقيمة تقدر بـ 120 مليون دولار. في يوليو 2022، تم توقيع اتفاقية بين التخنيون وأذربيجان لإنشاء مركز تدريب سايبر في باكو، في إطار زيارة الوزير نبييف لإسرائيل. خلال تلك الزيارة، تم توقيع اتفاقية في موضوع الطيران بين البلدين. بالإضافة إلى ذلك، في نوفمبر/تشرين الثاني 2023، وفي إطار مؤتمر المناخ (COP29) في باكو، التقى ممثلو البلدين وتم الإعلان عن استئناف الرحلات الجوية المنتظمة بين البلدين.
 

שרת החדשנות, המדע והטכנולוגיה גילה גמליאל חתמה היום על מזכר הבנות חדש לשיתוף פעולה עם אזרבייג'ן, המהווה צעד משמעותי בהעמקת הקשרים בין שתי המדינות בתחום החלל.

השרה ועמיתה, השר לפיתוח דיגיטלי ותחבורה של אזרבייג'ן, רשאד נבייב (Rashad Nabiyev) , חתמו על ההסכם הפותח הזדמנויות חדשות לשיתופי פעולה מדעיים וטכנולוגיים בין המדינות ותורם משמעותית להעמקת הקשרים בין סוכנויות החלל, לקידום החינוך המדעי-טכנולוגי, ולטיפוח הדור הבא של מובילי תעשיית החלל העולמית. 

בפתח דבריה ציינה השרה שנפגשה לפני כשנתיים עם נשיא אזרבייג'אן אילהם אלייב וכי היא רואה חשיבות גדולה בחיזוק הקשר בין המדינות. היא הודתה לעמיתה נבייב על ביקורו בישראל תוך שהיא מביעה תקווה כי ההסכם יוביל ליוזמות ופרויקטים משותפים בתחום החלל והמדע. "החתימה על מזכר ההבנות עם אזרבייג'ן היא אבן דרך חשובה ביחסים בין המדינות ובקידום שיתוף הפעולה בתחומי המדע והחלל", אמרה השרה גמליאל, "השילוב של תלמידים משתי המדינות באולימפיאדת החלל מייצר קהילה בינלאומית של מדענים, מהנדסים וחוקרי חלל צעירים, שיובילו את החדשנות בתחום בעתיד. שיתוף הפעולה משקף את החשיבות שאנו מייחסים לחינוך מדעי וטכנולוגי איכותי ולפיתוח הדור הבא של מובילי תעשיית החלל. אנו רואים באזרבייג'ן שותפה אסטרטגית חשובה באזור ומאמינים כי שיתוף הפעולה יניב פירות משמעותיים לטובת שתי המדינות."

Image

התנסות מעשית בתחום החלל

ההסכם מתמקד בקידום פעילויות חינוכיות משותפות בתחום חינוך החלל, כאשר אחד הפרויקטים המרכזיים בשיתוף הפעולה הוא הרחבת אולימפיאדת החלל הישראלית ע"ש רמון לזירה הבינלאומית. האולימפיאדה מציעה לתלמידים מסלול התפתחות מובנה המתמקד בנושאי תחנות חלל (לחטיבות ביניים) וחליפות חלל (ליסודי). במסגרת התוכנית,  כ-11,000 אלף תלמידים מישראל ו-700 תלמידים מאזרבייג'ן משתתפים בתחרות המציעה להם הזדמנות ייחודית להתנסות מעשית בתחום החלל. 

התלמידים המשתתפים במיזם ירכשו מיומנויות חיוניות רבות בחקר מדעי ואסטרטגיות למידה מתקדמות, יערכו היכרות מעמיקה עם תעשיית החלל, ויתנסו בניהול פרויקטים, עבודת צוות, ותקשורת בין-תרבותית ושפתית. שיאו של שיתוף הפעולה יתקיים בגמר הגדול של אולימפיאדת החלל, שייערך בישראל במאי 2025, שם יוצגו הפרויקטים המצטיינים של התלמידים משתי המדינות.

אזרבייג'ן היא למעשה המדינה הראשונה המצטרפת לאולימפיאדת החלל, במטרה להרחיב את פעילות התחרות לזירה הבינלאומית ולפתוח למדינות נוספות את ההזדמנות להשתתף. במסגרת שיתוף הפעולה בין המדינות, יצאה משלחת מטעם סוכנות החלל הישראלית להכשיר מורים באזרבייג'ן. בנוסף, צפויה להיפתח גם השתלמות משותפת למורים משתי המדינות, שתיצור קהילת מחנכים בינלאומית בתחום החלל.

מנהל סוכנות החלל הישראלית, תא"ל (מיל') אורי אורון, בירך על ההסכם בין סוכנויות החלל וציין כי שילוב התלמידים מאזרבייג'ן באולימפיאדת החלל פותח הזדמנויות חדשות לשיתופי פעולה מדעיים וטכנולוגיים וכצעד ראשון בדרך להפיכת האולימפיאדה לפלטפורמה חינוכית גלובלית.

שיתוף פעולה מתהדק: חינוך לחלל, מחקר מדעי ועוד

מזכר ההבנות שנחתם היום כולל גם תחומי פעילות משותפים נוספים, כמו מחקר מדעי משותף, עם תמיכה בפרויקטים חינוכיים ומדעיים משותפים, סמינרים, סימפוזיונים ומפגשים מדעיים אחרים.

שיתוף הפעולה החדש בין המדינות מתבסס על יחסים אסטרטגיים ההולכים ומתהדקים בין המדינות בשנים האחרונות. בשנת 2023, בכנס הבינלאומי לאסטרונאוטיקה (IAC) שנערך בבאקו, הוחלט על הפיכת אולימפיאדת החלל הישראלית ע"ש רמון אותה מובילה סוכנות החלל הישראלית מזה שנים, למיזם בינלאומי בהשתתפות אזרבייג'ן. 

באותה שנה, התעשייה האווירית לישראל זכתה בפרויקט לפיתוח לוויינים מול סוכנות החלל האזרית בשווי מוערך של 120 מיליון דולר. ביולי 2022 נחתם הסכם בין הטכניון לאזרבייג'ן להקמת מרכז הכשרות סייבר בבאקו, במסגרת ביקורו של השר נבייב בישראל. במהלך אותו ביקור נחתם גם הסכם בנושא תעופה בין המדינות. בנוסף, בנובמבר 2023, במסגרת ועידת האקלים (COP29) בבאקו, נפגשו נציגי שתי המדינות והוכרז על חידוש הטיסות הסדירות בין המדינות.

בערב שישי, בשעה 19:19 לשעון ישראל, נחתה חללית דרגון של חברת ספייס אקס בהצלחה במימי האוקיינוס השקט – וארבעת אנשי צוות משימת פראם2 (Fram2), הראשונים בהיסטוריה שנכנסו למסלול קוטבי סביב כדור הארץ, נמשו בהצלחה. יחד איתם נמשתה מעבדה של חברת ספייס פארמה (SpacePharma) הישראלית, שנועדה להאיץ תהליכי קריסטליזציה במיקרו-כבידה – במטרה לפתח תרופות בצורה מהירה ובטוחה יותר. 

המעבדה ה-11 של החברה הישראלית שמגיעה לחלל

משימת פראם2 (Fram2), שנקראת כך על שם האונייה הנורווגית המפורסמת שחקרה את החוג הארקטי ואת אנטרקטיקה בסוף המאה ה-19 וראשית המאה ה-20, שוגרה ב-1 באפריל למסלול קוטבי – כלומר היא שוגרה ממרכז החלל קנדי שבפלורידה לא מזרחה עם סיבוב כדור הארץ, אלא דרומה ב-90 מעלות. במשך שלושה ימים, 14 שעות ו-32 דקות הקיפה החללית את כדור הארץ ממסלול זה, כשהיא טסה מקוטב אחד לאחר מדי 44 דקות. 

זאת הפעם הראשונה שחללית מאוישת טסה במסלול קוטבי, ואת ההיסטוריה הזאת עשו ארבעה אזרחים פרטיים: צ'ון וונג (Wang), מיליארדר סיני בן 43 שעשה את הונו מכריית ביטקוין וכיום מתגורר במלטה, קולנוענית נורווגית בת 38 בשם יאניקֶה מיקלסן (Mikkelsen), דוקטורנטית בת 30 להנדסת חשמל מגרמניה בשם רביאה רוגה (Rogge), שהפכה לגרמנייה הראשונה בהיסטוריה שטסה לחלל, ואריק פיליפס (Philips), הרפתקן קטבים אוסטרלי בן 63.

אך במשימת פראם2 נכללה גם ניסוי באמצעות מעבדה ניידת של ספייס פארמה, חברת הזנק ישראלית שמתמחה בשיגור מעבדות ניידות ממוזערות וחכמות לחלל, שמאפשרות למדענים לשלוט בהן מרחוק – ממש מהטלפון הנייד. יצוין כי ארבעת אנשי הצוות ערכו 22 ניסויים שונים בעודם בחלל, מטעם אוניברסיטאות, מכוני מחקר וסוכנויות חלל, אולם המעבדה החכמה של ספייס פארמה אינה זקוקה למגע יד אדם. זוהי המעבדה ה-11 של ספייס פארמה שמגיעה לחלל, והראשונה שמקיפה את כדור הארץ בחללית דרגון – מבלי לעגון בתחנת החלל הבינלאומית.

Image

"אנחנו מייצרים תרופות שאינן נוזליות- קולואידים או תרחיף", מסביר יוסי ימין, מייסד ומנכ"ל ספייס פארמה. "אלה גבישים שהגוף יכול לעכל מתחת לעור, למשל כתרסיס לאף. ובזכות תנאי המיקרו-כבידה, בחלל אפשר לייצר אותם בצפיפות רבה, הרבה יותר מאשר בכדור הארץ. הצפיפות הזאת מאפשרת לנו להנדס תרופה לשחרור מושהה עד פי שלושה בהשוואה לתרופה שיוצרה על הקרקע. שחרור מושהה פי שלושה הוא שינוי של שמיים וארץ. פירושו של דבר שבמקום ללכת לבית החולים לקבל תרופה באמצעות אינפוזיה כל שבועיים, החולה יכול לרסס לעצמו את התרופה לאף פעם בשישה שבועות. זה טוב לחולה, וזה טוב למערכות הבריאות הממשלתיות: חוסך אחיות, חוסך ציוד, ומפנה מקום בבתי החולים העמוסים שלנו".

תרופה חדשה: בתוך שנה וחצי

בנוסף לצפיפותם הגבוהה יותר, הגבישים מתפתחים מהר הרבה יותר לחלל, כשזמן הגיבוש יורד מחודש ימים בכדור הארץ – לכמה ימים במיקרו-כבידה.

"פיתוח תרופה אורך בממוצע 12 שנים", מספר ימין. "אנחנו רוצים לעשות את זה בשנה וארבעה חודשים. התפתחות הגבישים מואצת בחלל פי 10. ספציפית הגבישים האלה שטסו במשימת פראם2 כבר היו בחלל. אותם הגבישים, ואותה מעבדה, יטוסו בפעם השלישית באוגוסט ולאחר מכן נוכל להגיש את הקריסטלים האלה למחקרים קדם-קליניים, וכל זאת כאשר חלפה בסך הכול שנה וחצי. מדובר בתרופה לסרטן, שתהיה יעילה יותר, מרוכזת יותר ובטוחה יותר לשימוש, ותימכר כתרסיס לאף במקום כתרופה הניתנת בעירוי".

ספייס פארמה זכתה לתמיכת סוכנות החלל הישראלית במשרד החדשנות, המדע והטכנולוגיה, ובשנה האחרונה היא זכתה במענק היוקרתי של הורייזון אירופה (Horizon Europe) של האיחוד האירופי, המפעילה את אקסלרטור EIC. המענקים בגובה 2.5 מיליון דולר, וכן 15 מיליון יורו בהמשך, מותנים במציאת שותף אסטרטגי, ובספייס פארמה בוחנים בימים אלה כמה אפשרויות להשלמת הסבב.  

Image

On Friday evening, at 19:19 Israel time, a SpaceX Dragon spacecraft successfully splashed down in the waters of the Pacific Ocean – and the four crew members of the Fram2 mission, the first in history to enter a polar orbit around the Earth, were successfully taken out. Together with the crew, a laboratory from the Israeli company SpacePharma was also removed. The laboratory is designed to accelerate crystallization processes in microgravity – with the aim of developing drugs faster and safer.

The Israeli company’s 11th laboratory to go into space

The Fram 2 mission, so named after the famous Norwegian ship that explored the Arctic Circle and Antarctica in the late 19th and early 20th centuries, was launched on April 1st into polar orbit – that is, it was launched from the Kennedy Space Center in Florida not eastward with the Earth’s rotation, but 90 degrees south. For 3 days, 14 hours and 32 minutes, the spacecraft orbited the Earth on this orbit, flying from one pole to the other every 44 minutes. 
This is the first time that a manned spacecraft has flown in a polar orbit, and this history has been made by four private citizens: Chun Wang, a 43-year-old Chinese billionaire who made his fortune from Bitcoin mining and now lives in Malta, a 38-year-old Norwegian filmmaker named Jannicke Mikkelsen, a 30-year-old doctoral student in electrical engineering from Germany named Rabea Rogge, who became the first German woman in history to fly into space, and Eric Philips, a 63-year-old Australian polar adventurer. 
But the Fram 2 mission also included an experiment using the Space Pharma mobile laboratory. Space Pharma is an Israeli start-up company that specializes in launching miniaturized and intelligent mobile laboratories into space. These laboratories allow scientists to control them remotely – right from their mobile phones. It should be noted that the four crew members conducted 22 different experiments while in space, on behalf of universities, research institutes and space agencies, but Space Pharma's smart lab does not need human intervention. This is Space Pharma's 11th laboratory to reach space, and the first to orbit the Earth on a Dragon spacecraft – without docking at the International Space Station.

Image

"We produce drugs that are not liquid – colloids or suspensions," explains Yossi Yamin, founder and CEO of Space Pharma. "These are crystals that the body can digest under the skin, for example as a nasal spray. And thanks to the microgravity conditions, they can be produced in space at a much higher density, much more than on Earth. This density allows us to engineer a drug for up to three times the delayed release compared to a drug made on the ground. A threefold delayed release is as different from conventional drugs as chalk is from cheese. This means that instead of going to the hospital to receive an infusion once every two weeks, the patient can spray the drug into their nose, by themselves, once every six weeks. It's good for the patient, and it's good for the government health systems: it saves nurses, it saves equipment, and it frees up space in our overcrowded hospitals."

A new drug – within eighteen months

In addition to their higher density, the crystals develop much faster in space, with crystallization time decreasing from one month on Earth to a few days in microgravity. 
"The development of a drug takes an average of 12 years," says Yamin. "We want to do it in a year and four months. The development of crystals is accelerated 10 times in space. Specifically, those crystals that flew on the Fram 2 mission had already been in space. The same crystals, and the same laboratory, will fly for the third time in August, and then we will be able to submit those crystals for pre-clinical studies, all when a total of a year and a half has passed. This is a cancer drug that will be more effective, more concentrated and safer to use, and will be sold as a nasal spray instead of as a drug administered by infusion."
Space Pharma has received the support of the Israel Space Agency in the Ministry of Innovation, Science and Technology, and in the past year it has won the prestigious grant of the European Union's Horizon Europe, which operates the European Innovation Council (EIC) accelerator. The $2.5 million grants, as well as 15 million euros at a later stage, are contingent on finding a strategic partner, and Space Pharma is currently examining several options to complete the round.

Image

في مساء الجمعة، الساعة 19:19مساءً بتوقيت إسرائيل، هبطت مركبة الفضاء تنين التابعة لشركة سبيس إكس بنجاح في مياه المحيط الهادئ - وتم سحب أفراد الطاقم الأربعة في مهمة فرام 2 (Fram2)، الأولى في التاريخ التي تدخل مدارًا قطبيًا حول الأرض. إلى جانب ذلك، تم استقطاب مختبر سبيس فارما (SpacePharma) الإسرائيلي، والذي تم تصميمه لتسريع عمليات التبلور في الجاذبية الصغرى- بهدف تطوير الأدوية بشكل أسرع وأكثر أمانًا. 

مختبر الشركة الإسرائيلية ال-11 للذهاب إلى الفضاء

بعثة فرام2 (Fram2)، سميت السفينة النرويجية الشهيرة التي استكشفت الدائرة القطبية الشمالية والقارة القطبية الجنوبية في أواخر 19 وأوائل القرن ال20, انطلقت في نيسان/ أبريل 1 في المدار القطبي- وهذا يعني أنه تم إطلاقه من مركز كينيدي للفضاء في ولاية فلوريدا الشرق مع دوران الأرض، لكن الجنوب عند 90 درجة. لمدة ثلاثة أيام و14 ساعة و32 دقيقة، دارت المركبة الفضائية حول الأرض من هذا المدار، وحلقّت من أحد القطبين إلى الآخر كل 44 دقيقة. 
 
هذه هي المرة الأولى التي تحلّق فيها مركبة فضائية مأهولة في مدار قطبي، وقد صنع هذا التاريخ أربعة مواطنين عاديين: تشون وانج (Wang)، الملياردير الصيني البالغ من العمر 43 عامًا والذي صنع ثروته من تعدين البيتكوين ويعيش الآن في مالطا، وصانعة الأفلام النرويجية البالغة من العمر 38 عامًا جانيكي ميكلسن (Mikkelsen)، وطالبة الدكتوراه البالغة من العمر 30 عامًا في الهندسة الكهربائية من ألمانيا تدعى ريبيا روج (Rogge)، والتي أصبحت أول امرأة ألمانية في التاريخ تطير إلى الفضاء، وإريك فيليبس (Philips)، المغامر القطبي الأسترالي البالغ من العمر 63 عامًا.
 
لكن تضمنت مهمة فرام2  أيضًا تجربة باستخدام مختبر متنقل تابع لسبيس فارما، وهي شركة ناشئة إسرائيلية متخصصة في إطلاق مختبرات متنقلة ذكية مصغرة إلى الفضاء، مما يسمح للعلماء بالتحكم فيها عن بعد- مباشرة من هواتفهم المحمولة. تجدر الإشارة إلى أن أفراد الطاقم الأربعة أجروا 22 تجربة مختلفة أثناء وجودهم في الفضاء، نيابة عن الجامعات ومعاهد الأبحاث ووكالات الفضاء، ولكن المختبر الذكي لشركة سبيس فارما لا يتطلب اللمسة البشرية. هذا هو المختبر الحادي عشر لشركة سبيس فارما الذي يصل إلى الفضاء، والأول الذي يدور حول الأرض في مركبة فضاء دراغون- دون الالتحام بمحطة الفضاء الدولية.

Image

يوضح يوسي يمين، المؤسس والرئيس التنفيذي لشركة سبيس فارما: "نحن نصنع أدوية ليست سائلة- غروانيات أو معلقات". "هذه بلورات يمكن للجسم هضمها تحت الجلد، على سبيل المثال كرذاذ أنفي. وبفضل ظروف الجاذبية الصغرى، يمكن صنعها في الفضاء بكثافة أكبر بكثير من الأرض. وتسمح لنا هذه الكثافة بتصميم دواء يتم إطلاقه بشكل مستدام لمدة تصل إلى ثلاثة أضعاف مدة الدواء الذي يتم إنتاجه على الأرض. إن الإفراج المتأخر ثلاث مرات هو تغيير كما بين السماء والأرض. هذا يعني أنه بدلاً من الذهاب إلى المستشفى لتلقي الدواء عن طريق الحقن كل أسبوعين، يمكن للمريض أن يرش الدواء على نفسه مرة كل ستة أسابيع. "هذا أمر جيد للمريض، وهو جيد لأنظمة الرعاية الصحية الحكومية: فهو يوفر بعدد الممرضات ويوفر المعدات، ويوفر مساحة في مستشفياتنا المكتظة".

دواء جديد: خلال سنة ونصف

بالإضافة إلى كثافتها العالية، تتطور البلورات بشكل أسرع في الفضاء، مع انخفاض وقت التبلور من شهر واحد على الأرض إلى بضعة أيام في الجاذبية الصغرى.
 
يقول يامين "إن تطوير الدواء يستغرق في المتوسط ​​12 عامًا". "نريد أن نقوم بذلك خلال عام وأربعة أشهر". يتم تسريع نمو البلورات بمقدار 10 مرات في الفضاء. على وجه التحديد، كانت هذه البلورات التي طارت في مهمة فرام 2 موجودة بالفعل في الفضاء. ستطير نفس البلورات، ونفس المختبر، للمرة الثالثة في آب/ أغسطس، وبعد ذلك سنكون قادرين على إرسال هذه البلورات للدراسات ما قبل السريرية، كل ذلك بعد مرور عام ونصف فقط. هذا دواء للسرطان سيكون أكثر فعالية وتركيزا وأمانا في الاستخدام، وسيتم بيعه كرذاذ أنفي بدلا من دواء وريدي".
 
حصلت شركة سبيس فارما على دعم من وكالة الفضاء الإسرائيلية في وزارة الابتكار والعلوم والتكنولوجيا، وفي العام الماضي فازت بمنحة مرموقة من برنامج  هوريزون أوروبا (Horizon Europe) التابع للاتحاد الأوروبي، والذي يدير مسرّع EIC .  المنحة البالغة 2.5 مليون دولار، بالإضافة إلى 15 مليون يورو لاحقًا، مشروطة بإيجاد شريك استراتيجي، وتدرس سبيس فارما حاليًا عدة خيارات لإكمال الجولة.  

Image

On April 1st, the Canadian space company MDA Space announced its plan to acquire Israel's SatixFy, a manufacturer of chips for satellites, in a deal valued at $269 million. The move is intended to complement MDA's capabilities in the field of satellite constellation manufacturing. Mike Greenley, MDA's CEO, noted that the acquisition of SatixFy will strengthen the company's supply chain as part of its efforts to increase the rate of production to two satellites per day, with software-defined payloads that can be reprogrammed in space. Under the terms of the deal, MDA will purchase SatixFy shares for a total sum of approximately $193 million. In addition, MDA plans to repay all of SatixFy's debts of $76 million, bringing the total cash transaction volume to approximately $269 million.

More cover with fewer satellites

SatixFy was founded in 2012 by veterans of Gilat Satellite Networks and RaySat and initially received support from the Israel Space Agency for the development of ASIC (Application Specific Integrated Circuit) components for satellite communications. The company specializes in the development and manufacture of these components for low-orbit satellites (LEO), ground antennas, and end terminals. 
Yoav Leibowitz, chairman of SatixFy, explained in an earlier interview that the company's technology makes it possible to "achieve more coverage using fewer satellites, thus saving hundreds of millions of dollars." The company's customer records include the Canadian company Telesat and the British OneWeb. In 2022, following a merger with a publicly traded skeleton company (SPAC), SatixFy began trading on the New York Stock Exchange with an issue at a valuation of $365 million. 
This isn't the first time MDA and SatixFy have collaborated. In August 2023, MDA acquired SatixFy’s British subsidiary, which develops systems and subsystems for satellite payloads, for $40 million. As part of that deal, MDA also pledged to pay $20 million in adavance for chips used in satellites and ground-based systems.

Image

Expansion in the field of satellite constellations

MDA has a long history as a sub supplier of antennae and other satellite components for non-geostationary orbital satellite constellations (NGSO), in addition to supplying space robotics and operating Radarsat remote sensing satellites from geostationary orbit. 

In recent years, the Canadian company has turned to the construction of NGSO satellites as a main contractor, to meet the growing demand from satellite constellation operators all over the world. The first order for MDA's platform came in 2022 from the Canadian company Telsat, which plans to begin deploying nearly 200 broadband satellites in an NGSO orbit next year. Last February, MDA announced that it was building more than fifty satellites for Globalstar's communications system, which is supported by Apple.
 

أعلنت شركة الفضاء الكندية MDA Space في الأول من أبريل/ نيسان عن خطتها لشراء SatixFy الإسرائيلية لتصنيع رقائق الأقمار الصناعية في صفقة بلغت قيمتها 269 مليون دولار. تهدف هذه الخطوة إلى استكمال قدرات شركة MDA في مجال إنتاج مجموعات الأقمار الصناعية. أشار مايك جرينلي، مدير عام شركة MDA، إلى أن شراء SatixFy سيعزز سلسلة التوريد الخاصة بالشركة كجزء من جهودها لزيادة معدل الإنتاج إلى قمرين صناعيين يوميًا، مع حمولات محددة بالبرمجيات يمكن إعادة برمجتها في الفضاء. 
 
بموجب شروط الصفقة، ستقوم MDA بشراء أسهم SatixFy بإجمالي 193 مليون دولار تقريبا. بالإضافة إلى ذلك، تخطط MDA لسداد جميع ديون SatixFy البالغة 76 مليون دولار، مما يرفع إجمالي حجم المعاملات النقدية إلى حوالي 269 مليون دولار.

تغطية أكثر مع عدد أقل من الأقمار الصناعية

تأسست شركة SatixFy في عام 2012 على يد أعضاء سابقين في جيلات شبكات فضائية و- RaySat، وحصلت في البداية على دعم من وكالة الفضاء الإسرائيلية لتطوير مكونات ASICs (الدوائر المخصصة للتطبيقات) لاتصالات الأقمار الصناعية تتخصص الشركة في تطوير وإنتاج هذه المركبات للأقمار الصناعية في المدار المخفض (LEO)، والهوائيات الأرضية والمحطات الطرفية.
 
في مقابلة سابقة، أوضح يوآف ليبوفيتش، رئيس مجلس إدارة شركة SatixFy، أن تكنولوجيا الشركة تسمح "بتحقيق تغطية أكبر باستخدام عدد أقل من الأقمار الصناعية، وبالتالي توفير مئات الملايين من الدولارات". من بين عملاء شركة تيلسات الكندية (Telesat) الكندية وشركة  وات وان ويب البريطانية. في عام 2022، بعد الاندماج مع شركة مساهمة عامة (SPAC)، بدأت شركة satixfy تداول في بورصة نيويورك في طرح عام أولي بقيمة 365 مليون دولار.
 
هذه ليست المرة الأولى التي تتعاون بها MDA و-SatixFy  في أغسطس 2023، اشترت شركة MDA  الشركة التابعة البريطانية SatixFy التابعة للمملكة المتحدة، والتي تطور أنظمة وأنظمة فرعية لحمولات الأقمار الصناعية، مقابل 40 مليون دولار. كجزء من هذه الصفقة، تعهدت شركة  MDA  أيضا بدفع 20 مليون دولار مسبقا للرقائق المستخدمة في الأقمار الصناعية والأنظمة الأرضية.

Image

توسع في مجال مجموعات الأقمار الصناعية

تتمتع شركة MDA بتاريخ طويل كمورد فرعي للهوائيات ومكونات الأقمار الصناعية الأخرى لمجموعات الأقمار الصناعية في مدارات غير ثابتة بالنسبة للأرض (NGSO)، بالإضافة إلى توفير الروبوتات الفضائية وتشغيل أقمار الاستشعار عن بعد من نوع Radarsat من مدار ثابت بالنسبة للأرض.
 
في السنوات الأخيرة، توجهت  الشركة الكندية إلى بناء أقمار صناعية NGSO  كمقاول رئيسي، لتلبية الطلب المتزايد من مشغلي كوكبة الأقمار الصناعية في جميع أنحاء العالم. وجاء أول طلب لمنصة MDA  في عام 2022 من شركة تلسات الكندية، التي تخطط للبدء في نشر ما يقارب 200 قمر صناعي واسع النطاق في مدار NGSO العام المقبل. في شباط/ فبراير الماضي، أعلنت شركة MDA أنها تبني أكثر من 50 قمرا صناعيا لمجموعة اتصالات Globalstar، والتي تدعمها شركة آبل. 

חברת החלל הקנדית MDA Space הודיעה ב-1 באפריל על תוכניתה לרכוש את SatixFy הישראלית, יצרנית שבבים ללוויינים, בעסקה שערכה 269 מיליון דולר. המהלך נועד להשלים את יכולותיה של MDA בתחום ייצור קונסטלציות הלוויינים. מייק גרינלי, מנכ"ל MDA, ציין כי רכישת SatixFy תחזק את שרשרת האספקה של החברה במסגרת מאמציה להגדיל את קצב הייצור לשני לוויינים ביום, עם מטעדים מוגדרי תוכנה הניתנים לתכנות מחדש בחלל. 

על פי תנאי העסקה, MDA תרכוש מניות SatixFy בסך כולל של כ-193 מיליון דולר. בנוסף, MDA מתכננת לפרוע את כל חובותיה של SatixFy בסך 76 מיליון דולר, מה שמביא את היקף העסקה המזומנית הכולל לכ-269 מיליון דולר.

יותר כיסוי בפחות לוויינים

SatixFy נוסדה בשנת 2012 על ידי יוצאי החברות גילת רשתות לוויין ו-RaySat, וקיבלה בראשית דרכה תמיכה מסוכנות החלל הישראלית לפיתוח רכיבי ASIC (מעגלים תלויי-יישום) לתקשורת לוויינים. החברה מתמחה בפיתוח וייצור רכיבים אלה ללוויינים במסלול נמוך (LEO), לאנטנות קרקעיות ולמסופי קצה.

יואב ליבוביץ', יו"ר SatixFy, הסביר בראיון קודם כי הטכנולוגיה של החברה מאפשרת "להגיע ליותר כיסוי באמצעות פחות לוויינים, ובכך לחסוך גם מאות מיליוני דולרים". ברקורד הלקוחות של החברה ניתן למנות את טלסאט הקנדית(Telesat) ואת וואן ווב הבריטית. בשנת 2022 לאחר מיזוג עם חברת שלד בורסאי (SPAC), החלה SatixFy להיסחר בבורסת ניו יורק בהנפקה לפי שווי של 365 מיליון דולר.

זו אינה הפעם הראשונה ש-MDA ו-SatixFy משתפות פעולה. באוגוסט 2023 רכשה MDA את חברת הבת הבריטית של SatixFy, העוסקת בפיתוח מערכות ותת-מערכות למטעדי לוויינים, תמורת 40 מיליון דולר. כחלק מאותה עסקה, MDA התחייבה גם לשלם 20 מיליון דולר מראש עבור שבבים המשמשים בלוויינים ובמערכות קרקעיות.

Image

התרחבות בתחום קונסטלציות הלוויינים

ל-MDA היסטוריה ארוכה כספקית משנה של אנטנות ורכיבי לוויין אחרים לקונסטלציות לוויינים במסלולים שאינם גיאוסטציונריים (NGSO), בנוסף לאספקת רובוטיקה לחלל ולהפעלת לווייני חישה מרחוק מסוג Radarsat ממסלול גיאוסטציונרי.

בשנים האחרונות, החברה הקנדית פנתה לבניית לווייני NGSO כקבלן ראשי, כדי לענות על הביקוש הגובר מצד מפעילי קונסטלציות לוויינים ברחבי העולם. ההזמנה הראשונה לפלטפורמה של MDA הגיעה בשנת 2022 מחברת טלסאט הקנדית, המתכננת להתחיל בפריסת כמעט 200 לווייני פס רחב במסלול NGSO בשנה הבאה. בפברואר האחרון, הודיעה MDA כי היא בונה יותר מ-50 לוויינים עבור מערך התקשורת של Globalstar, הנתמך על ידי חברת אפל.