אם היינו עומדים על פני נפטון (הוא ענק קרח, כך שאין לו ממש "פני", אבל שיהיה) בשיא הצהריים ובאמצע הקיץ, הסביבה הייתה נראית לנו חשוכה כבדמדומים אחרונים כאן בכדור הארץ. למעשה, נפטון מקבל רק כאלפית מאור השמש ששוטף את עולמנו. הוא כל כך רחוק, קר וחשוך, שהוא כוכב הלכת היחיד במערכת השמש שאי אפשר לראות בעין בלתי מזוינת מכדור הארץ (את אורנוס ראו תמיד, אך הקדמונים טעו לחשוב שמדובר בכוכב שבת). אך בלילה שבין ה-31 במאי ל-1 ביוני, כוכב הלכת האחרון יתקבץ בשמיים עם הירח שלנו – וזאת הזדמנות מצוינת לבעלי טלסקופים לכוון ולמצוא את נפטון החיוור. ונדגיש כי אפשר לראות את נפטון במשקפת שדה, אך כדי לראותו כדסקה כחולה, עדיין נדרש טלסקופ חובבים המגדיל פי 150.
בזמן ההתקבצות, בליל ה-31 במאי, הירח, שיהיה סמוך לרבע האחרון, יתקרב אל כוכב הלכת נפטון. לאחר חצות הלילה, כלומר טכנית כבר ב-1 ביוני, יצביע קו הצל (בין צידו המואר לאפל) של הירח לכיוונו של נפטון – שיימצא מעל לירח, במרחק הגדול אך מעט מקוטר הירח המלא. במילים אחרות: המשיכו צפונה (למעלה) את קו הצל של הירח, דמיינו שיש עוד ירח מלא מצפון לקו זה, וקצת אחרי ירח מדומיין זה תמצאו את נפטון.
מצאתם? הקדישו מחשבה להתרגשות שאחזה באסטרונום הגרמני יוהאן גוטפריד גלה (ובסטודנט שלו היינריך לואי ד'ארה), שב-23 בספטמבר 1846 היה לאדם הראשון שראה את נפטון – והבין מה הוא רואה. באותו הלילה קיבל גלה מכתב מהמתמטיקאי הצרפתי אורבן לה-ורייה, שחישב את קיומו של כוכב לכת שמיני לאור התנודות הכבידתיות בתנועת כוכב הלכת השביעי, אורנוס. ברגע מכונן של המדע בכלל, ושל המתמטיקה בפרט, לה-ורייה שלח את הקואורדינטות לגלה, שכיוון את הטלסקופ במצפה הכוכבים של ברלין – ושם הוא היה, בסטייה של מעלה אחת בלבד מהקואורדינטות: נפטון, דסקה דהויה וכחלחלה בקצה מערכת השמש.
Image
מצפה הכוכבים החדש בברלין (ברחוב לינדן). פה, סמוך למוזיאון היהודי בשכונת קרויצברג, גילו את כוכב הלכת נפטון.
נפטון כפי שצולם על ידי וויאג'ר 1 ב-1989, המשימה היחידה שהגיעה אליו עד כה. קרדיט: NASA/JPL
The symbol of the European satellite array. Credit: Airbus
The European answer to Starlink will be assisted by a small company from Rehovot: French space giant Thales has acquired the Israeli satellite company Get SAT. Thales executives confirmed the acquisition to the Breaking Defense website, without specifying the price they paid. Thales pledged to continue employing the company's 120 employees from Rehovot.
"Requirements in the market are changing dramatically thanks to Elon Musk and SpaceX," Aaron Brosnan, president of Thales’ Tampa Microwave subsidiary, said in an interview. "Today, what the U.S. Department of Defense wants is an end terminal that can communicate with any orbit, any band, at any frequency—on the move."
Will Europe challenge Musk's hegemony?
Thales is currently looking for a European solution for SpaceX's Starlink and Starshield satellite constellations. Starlink is the largest constellation of satellites in history, with about 6,000 satellites that provide high-speed internet to about 3 million end users in about 100 countries. In light of Starlink's commercial success, in 2021 the US Department of Defense ordered a parallel constellation of satellites called Starchild from SpaceX, for military purposes. The new system will be supplemented by capabilities such as light and radio observation, target tracking and early warning of missile launches. Because Starshield satellites operate as one low group, they provide more comprehensive intelligence at a better resolution than "traditional" spy satellites – and are harder to disrupt. The first dozens of Starshield satellites have already been launched, and hundreds more are expected to join them in the coming years.
But Europe cannot rely on Elon Musk's goodwill, neither in communications nor in security. With the outbreak of the war in the Ukraine, Musk opened Starlink in the country — and even donated 20,000 terminals. Starlink has enabled Ukraine's military and civilians to use essential services such as internet communications, for example for navigation and satellite positioning (GPS) in the event of both a physical attack on infrastructure and also a cyberattack. But in 2022, Musk refused the Ukrainian military's request to open the service to attack Crimea — thus effectively thwarting the attack.
Image
Starlink satellites crossing the skies in New Mexico (long-exposure image). Credit: M. Lewinsky
The EU has learned its lesson and now wants to build its own independent constellation of satellites, called IRIS² (Infrastructure for Resilience, Interconnectivity and Security by Satellite). The European constellation – jointly developed by European giants such as Thales, Arianespace, Airbus and Deutsche Telekom – will meet the continent's communications and security requirements, while at the same time trying to challenge SpaceX's almost total hegemony in the global, satellite internet market.
From 500 km to 35,000 km in milliseconds
How does all this relate to a small company from Rehovot? Well, until recently, communication and observation satellites were relatively large, heavy, "stationary" objects that orbited the Earth from a geostationary orbit (GEO – geosynchronous equatorial orbit), that is, from an altitude of about 36,000 km above sea level – and it was possible to direct a regular, fixed antenna at them. The advantage of such satellites is that not many of them are needed to provide extensive coverage. On the other hand, satellite constellations, such as Starlink, Starshield and, in the future IRIS², are designed to fly in low Earth orbit (LEO), at an altitude of about 550 km, and require electronic antennas that can locate the nearest satellite, tune in to it and jump from it to the next satellite – automatically and in a short time. The advantage of such constellations lies in their large number of small and inexpensive satellites, which provide equally wide coverage, higher resolution and redundancy (if one satellite breaks down, the others make up for its absence).
Image
The sought-after Milli Sling Blade antenna. Credit: Get Sat
This is where the Milli Sling Blade antenna, developed by Get SAT in Israel, comes into the picture. The terminal's electronic antenna communicates in Ka-band and can be automatically tuned onto satellites moving above it, both in low Earth orbit (LEO), and in geostationary orbit (GEO), as well as switching between satellites in LEO and satellites in GEO in milliseconds. The Israeli made terminals provide total satellite coverage, with no gaps or glitches between different groups (e.g. between Starchild and IRIS²) and between different orbits (e.g. between Starlink and higher observation satellites), even when the terminal is installed on vehicles that are themselves in motion – such as vehicles, trains and ships.
Electronic antennas have become a relatively common product in recent years due to their versatile coverage. Milli Sling Blade has further advantages. In the event of an attempt to block the signal received from the satellite, the adjustable antenna knows how to "turn its back" to the source of the block, thus minimizing the interference to the signal. The electronic terminal also knows how to shape and rhythmize the electromagnetic waves it transmits, which makes it possible to encode the information in a way that bypasses attempts at disruption or tapping.
At an estimated cost of 6 billion euros, the IRIS² constellation is one of Europe's most ambitious space communications projects. It is nowhere near SpaceX's investment in Starlink, but it is an attempt to gain a foothold in a rapidly evolving market. Time will tell whether EU space giants such as Thales and Deutsche Telekom will be able to give SpaceX a fight, but one thing is already certain – in a few years we will see Israeli made terminals on houses, infrastructure facilities and vehicles throughout the continent.
עלות והרשמה: עלות כרטיס 30 שקלים, לא כולל כניסה לגן הלאומי. ניתן להירשם כאן.
ביום חמישי ז' סיון תשפ"ד 13.6.24 בשעה 20:00 בגן הלאומי כוכב הירדן נקיים מסיבת כוכבים לפתיחת החופש הגדול.
המסיבה מיועדת לכל המשפחה ובה ישולבו סיפורים על גרמי שמים, שירים, מופע לייזר, תצפית בטלסקופים חידונים ופרסים.
משך האירוע כשעה וחצי.
עלות כרטיס למשתתף 30 ש"ח. המשתתפים באירוע יתבקשו לשלם גם עבור הכניסה לגן הלאומי כוכב הירדן.
הדמיה של טלסקופ חלל עתידי ששולף טבעת, מזריק לתוכה את הפולימרים וממצק אותם למראה עצומה. קרדיט: Studio Ella Maru
פרויקט FLUTE המשותף לנאס"א ולקבוצת המחקר של פרופ' מורן ברקוביץ' מהפקולטה להנדסת מכונות בטכניון עלה לשלב ב' בתחרות NIAC היוקרתית של נאס"א לטכנולוגיות פורצות דרך. FLUTE תקבל עתה מימון בסך 600,000 דולר למשך שנתיים לצורך בדיקת היתכנות לשיגור טלסקופ חלל ענק – שמראתו תיווצר מעצמה בחלל, הודות לתכונה הפיזיקלית הבסיסית של מתח פנים של נוזלים. את הפרויקט בצד של נאס"א מוביל פרופ' אדוארד בלבן ממרכז המחקר איימס.
"NIAC הוא פרויקט הדגל של נאס"א לתמיכה בפרויקטים חדשניים, הרעיונות המשוגעים ממש", צוחק פרופ' ברקוביץ' בראיון לאתר סוכנות החלל הישראלית. "לפני שבועיים קיבלנו את ההודעה המשמחת שעלינו לשלב ב'. זה סינון רציני מאוד – לשלב א' הוגשו מאות הצעות – וכעת שישה פרויקטים עלו לשלב ב'. בשלב ג' יערך סינון נוסף, ומי שיישאר יזכה למימון נוסף, גדול עוד יותר, בתקווה שבסופו נוכל לשגר מדגים לחלל".
צוואר הבקבוק של מצפי כוכבים בחלל
FLUTE נועד לשגר לחלל טלסקופים בעלי קוטר של 50 מטרים ויותר, שבין היתר יאפשרו לאנושות לצפות ישירות בכוכבי לכת מחוץ למערכת השמש – ולחפש בהם חיים. צוואר הבקבוק של טלסקופים בחלל היא המראה: בנייתו של טלסקופ החלל ג'יימס ווב ארכה כ-25 שנה ועלתה כ-10 מיליארד דולר. הסיבה המרכזית לעלות הגבוהה ולמורכבות המשימה היא שקוטר המראה של ג'יימס ווב הוא שישה וחצי מטרים, שעה שקוטרו הפנימי של המשגר ששיגר אותה לחלל, הוא ארבעה מטרים בלבד. לכן מהנדסי המשימה נאלצו לחלק את המראה ל-18 מראות, לקפל אותן לפני ההמראה ולפרוש אותן מחדש בחלל בכוראוגרפיה עדינה ומורכבת.
Image
פרופ' מורן ברקוביץ' מוגדל באמצעות עדשה שיוצרה במעבדה ממצב צבירה נוזלי. קרדיט: הטכניון
לקראת שיגורו של איתן סטיבה לחלל פרופ' ברקוביץ' הסביר כי "אם אנחנו רוצים לצלם כוכבי לכת מחוץ למערכת השמש, נצטרך טלסקופ חלל עם מראה בסדר גודל של עשרות ומאות מטרים – וזה כבר בלתי אפשרי. אין לנו את הטכנולוגיה לשגר מרקיעים בקוטר של מאות מטרים. לכן הגיוני לייצר את האופטיקה בחלל. ואמנם כבר היום יש מדפסת תלת ממד בתחנת החלל הבינלאומית שיכולה להדפיס כמעט כל דבר – אבל מראה כמו המראה של ג'יימס ווב צריכה להיות חלקה ברזולוציה ננומטרית, ומדפסות תלת ממד לא מגיעות לרזולוציות הללו. גם ללטש את המראה אי אפשר בחלל, כי מדובר בתהליך מלכלך שמצריך המון אנרגיה ומכשור תעשייתי כבד".
הפתרון של המדענים מהטכניון הוא פשוט: להשתמש בתכונה הפיזיקלית הבסיסית של מתח הפנים של נוזלים. "הודות למתח הפנים, משטחים נוזליים הם באופן טבעי מאוד חלקים. אם נשפוך מים לכוס, מולקולות המים יסתדרו עד שפני המים יהיו חלקים לחלוטין – עם הפרשים של פחות מננומטר. זאת מתנת חינם מהטבע. בתנאי מיקרו-כבידה בחלל, אותם מים שנשפוך גם יקבלו צורה כדורית – שזאת צורה התחלתית טובה לאופטיקה. אנחנו מנצלים אם כן את התכונה הידועה של חלקוּת פני השטח של הנוזל, ומשתמשים במיקרו-כבידה כדי לקבל טיפה חלקה וכדורית – בדומה לטיפת טל על עלה".
מעדשות בהזרקה ידנית למראות של טלסקופ
ב-2022 ובמסגרת משימת רקיע במימון סוכנות החלל הישראלית, האסטרונאוט הישראלי השני איתן סטיבה הדגים את הרעיון הבסיסי שמאחורי FLUTE כשהזריק פולימרים – חומרים במצב צבירה נוזלי שאפשר למצק אותם, כמו פלסטיק – לשורה של טבעות בגודל שבין 3 ל-15 ס"מ. בתנאי מיקרו-כבידה נוצרה עדשה משני עברי הטבעת. בשלב השני סטיבה השתמש באור על-סגול כדי למצק את הפולימרים, וכך יצר שורה של עדשות קעורות וקמורות. אחרי הנחיתה חזרה בכדור הארץ, פרופ' ברקוביץ' ועמיתיו בדקו את התכונות האופטיות של העדשות שנוצרו.
Image
האסטרונאוט הישראלי איתן סטיבה מייצר עדשות מפולימרים בתחנת החלל הבינלאומית. קרדיט: אקסיום/נאס"א/הטכניון
יצוין כי עדשות נחוצות לשהייה בחלל: בקסדה של האסטרונאוטים, בחיישנים אופטיים בחללית, במכשור רפואי וכמובן במצלמות. משימות מאוישות ארוכות טווח, כמו למאדים למשל, הן יאלצו להיות עצמאיות ולהסתדר בלי אספקה של רכיבים אופטיים חדשים מכדור הארץ.
"הניסוי של איתן היה הדגמה בפועל, בתחנת החלל, שהטכנולוגיה אכן עובדת", אומר כעת פרופ' ברקוביץ'. "מאז ביצענו עוד ניסויים בטיסה פרבולית [טיסה המדמה מיקרו-כבידה – ע.כ.], שבהם הוכחנו שאנחנו מסוגלים לייצר גם מראות מנוזלים – שכן רוב הטלסקופים בחלל משתמשים במראות, לא בעדשות. כעת, אחרי ההכרזה המשמחת של NIAC, אנחנו מתקדמים שני אפיקים במקביל: אנחנו ממשיכים לשכלל ולדייק את הטכנולוגיה, למשל בטיסות פרבוליות נוספות שמתוכננות לנו באוגוסט עם נאס"א, וגם בתכנון המשימה של הטלסקופ העתידי. נצטרך לתכנן למשל איך לקפל את המסגרת לתוך המרקיע, כמה דלק נצטרך ולאיזו נקודה בחלל כדאי לשלוח את הטלסקופ. ובשלב השלישי נבנה מדגים בקנה מידה קטן ונשגר אותו לחלל".
Image
הדמיה אחרת של טלסקופ חלל המבוסס על FLUTE. קרדיט: נאס"א
محاكاة تلسكوب فضاء مستقبلي يسحب حلقة، ويحقن البوليمرات فيها ويُصلبها لمرآة ضخمة. تنسب الى: Studio Ella Maru
ينتقل مشروع FLUTE المشترك بين ناسا ومجموعة البحث التابعة لبروفيسور موران بركوفيتش من كلية هندسة الماكينات في التخنيون الى المرحلة ب في مسابقة NIAC المرموقة التابعة لناسا للتقنيات المتقدمة عن طريق FLUTE. ستحصل الآن على تمويل بقيمة 600,000 دولار لمدة سنتين لغرض اختبار جدوى إطلاق تلسكوب فضاء ضخم- ستشكل مرآته نفسها في الفضاء، بفضل الخاصية الفيزيائية الأساسية للتوتر السطحي للسوائل. يقود المشروع من قبل ناسا البروفيسور ادوارد بلفين من مركز البحث آيمس.
ان NIAC هو مشروع ناسا الرائد لدعم المشاريع المبتكرة، الأفكار المجنونة حقا"، يضحك البروفيسور بركوفيتش في مقابلة مع موقع وكالة الفضاء الإسرائيلية. "قبل أسبوعين، حصلنا على رسالة مفرحة بأننا انتقلنا للمرحلة ب. هذه تصفية جدية جدا- تم تقديم مئات الاقتراحات للمرحلة أ- والآن انتقلت ستة مشاريع الى المرحلة ب. في المرحلة ج سيتم إجراء تصفية إضافية، ومن سيبقى سيحصل على تمويل إضافي، أكبر، على أمل أن نستطيع في النهاية إطلاق نموذج للفضاء".
عنق الزجاجة لمراقبي النجوم في الفضاء
تم تصميم FLUTE لإطلاق تلسكوبات ذات قطر 50 متر وأكثر الى الفضاء، التي ستسمح من بين أمور أخرى، للبشرية في مشاهدة مباشرة للكواكب الموجودة خارج النظام الشمسي- والبحث عن حياة بها.عنق الزجاجة للتلسكوبات في الفضاء هو المرآة: بناء تلسكوب الفضاء جيمس ووب استمر حوالي 25 سنة وكلف تقريبا حوالي 10 مليارد دولار. السبب المركزي وراء التكلفة الباهظة وتعقيدها هو أن قطر المرآة جيمس ووب هو حوالي ستة أمتار ونصف، بينما يبلغ القطر الداخلي للقاذفة التي أطلقته للفضاء، أربعة أمتار فقط. لهذا اضطر مهندسي المهمة تقسيم المرآة الى 18 مرآة، طيها قبل الإقلاع وتوزيعها من جديد في الفضاء بتصميم رقصات رقيق ومعقد.
Image
البروفيسور موران بركوفيتش مكبر بواسطة عدسة تم إنتاجها في المختبر من حالة تراكم السائل. ينسب الى: التخنيون
قبيل إطلاق ايتان ستيفا للفضاء شرح البروفيسور بركوفيتش أنه " اذا أردنا أن نصور الكواكب خارج النظام الشمسي، يجب أن يكون تلسكوب فضائي مزود بمرآة بحجم عشرات ومئات الأمتار- وهذا غير ممكن. لا توجد لدينا التكنولوجيا لإطلاق صواريخ يبلغ قطرها مئات الأمتار. لهذا من المنطقي إنتاج البصريات في الفضاء. وعلى الرغم من وجود طابعة ثلاثية الأبعاد في محطة الفضاء الدولة التي يمكنها أن تطبع تقريبا كل شيء- لكن مرآة مثل مرآة جيمس ووب يجب أن تكون ناعمة بدقة نانومترية، والطابعات ثلاثية الأبعاد لا تصل الى هذه الدقة. كما أن تلميع المرآة غير ممكن في الفضاء، لأن العملية تنتج أوساخا التي تحتاج الى الكثير من الطاقة والأجهزة الصناعية الثقيلة".
الحل الذي توصل اليه علماء التخنيون بسيط: استخدام الخاصية الفيزيائية الأساسية للتوتر السطحي للسوائل. "بفضل التوتر السطحي، فان الأسطح السائلة ناعمة بشكل طبيعي. اذا سكبنا ماء في كأس، ستصطف جزئيات الماء حتى يصبح سطح الماء ناعما تماما- مع فوارق أقل من ناومتر. هذه هدية مجانية من الطبيعة. في ظل ظروف الجاذبية الصغرى في الفضاء، هذا الماء المنسكب سيحصل على شكل كروي- وهو شكل أولي جيد للبصريات. نحن نستغل اذا الخاصية المعروفة لنعومة سطح السائل، ونستخدم الجاذبية الصغرى للحصول على قطرة ملساء وكروية- تشبه قطرة الندى على ورقة الشجر.
من العدسات المحقونة يدويا الى مرايا التلسكوب
في عام 2022 وفي إطار مهمة فضائية بتمويل وكالة الفضاء الإسرائيلي، عرض رائد الفضاء الإسرائيلي الثاني ايتان ستيفا الفكرة الأساسية وراء FLUTE عندما حقن البوليمرات- مواد بحالة سائلة التي يمكن تصليبها، مثل البلاستيك- في صف حلقات بحجم يترواح ما بين 3 الى 15 سم. وفي ظل ظروف الجاذبية الصغرى تتشكل عدسة على جانبي الحلقة. في المرحلة الثانية استخدم ستيفا بضوء فوق بنفسجي من أجل تصليب البوليمرات، وهكذا أنتج صفا من العدسات المقعرة والمحدبة. بعد الهبوط عودة الى الكرة الأرضية، اختبر البروفيسور بركوفيتش وزملاءه الخصائص البصرية للعدسات الناتجة.
Image
رائد الفضاء الإسرائيلي ايتان ستيفا ينتج عدسات من بوليمرات في محطة الفضاء الدولية. تنسب الى اكسيوم/ ناسا/ التخنيون
يذكر أن العدسات ضرورية للمكوث في الفضاء: في خوذات رواد الفضاء، في أجهزة الاستشعار البصرية في المركبة الفضائية، في الأجهزة الطبية وبالطبع في الكاميرات. المهام المأهولة طويلة المدى، الى المريخ على سبيل المثال، يجب أن تكون مستقلة وأن تدار بدون تزويد مركبات بصرية جديدة من الكرة الأرضية.
يقول البروفيسور بركوفيتش الآن: "تجربة إيتان في محطة الفضاء، كانت بمثابة إثبات حقيقي، بأن هذه التكنولوجيا تعمل حقا". منذ ذلك الحين قمنا بالمزيد من التجارب في رحلة طيران مكافئ (رحلة طيران تحاكي الجاذبية الصغرى)، والتي أثبت فيها بأنن نستطيع إنتاج المرايا أيضا من السوائل- حيث أن معظم التلسكوبات في الفضاء تستخدم المرايا، وليس العدسات. الآن وبعد الإعلان المفرح ل- NIAC ، نحن نمضي قدما بمسارين في نفس الوقت: نستمر في تطوير التكنولوجيات وتحسيناه، مثلا في الرحلات المكافئة الإضافية المخطط لها في أغسطس/ آب مع ناسا، وبتخطيط مهمة تلسكوب المستقبل. نحتاج مثلا الى تخطيط كيفية طي الإطار الى داخل الصاروخ، كمية الوقود التي نحتاجها ولأي نقطة في الفضاء من المفضل أن نرسل التلسكوب. وفي المرحلة الثالثة سنبني نموذجا صغير الحجم ونطلقه الى الفضاء".
Image
محاكاة أخرى لتلسكوب فضائي يعتمد على FLUTE. تنسب الى: ناسا
50-meter diameter space telescope – made of liquids: a joint venture between the Technion and NASA goes up a notch
Eytan Stibbe demonstrated the technology on the International Space Station, and now the FLUTE project has advanced to the second round of NASA's NIAC competition
A simulation of a future space telescope, pulling out a ring, injecting the polymers into it and solidifying them into an enormous mirror. Credit: Studio Ella Maru
The joint FLUTE (Fluidic Telescope) project, between NASA and Prof. Moran Bercovici’s research group at the Technion's Faculty of Mechanical Engineering, has reached the second round of NASA's prestigious NIAC competition for breakthrough technologies. FLUTE will now receive $600,000 in funding over two years to study the feasibility of launching a giant space telescope – whose mirror will form, by itself, in space, thanks to the fundamental physical property of surface tension of liquids. On the NASA side, the project is being led by Prof. Edward Balaban of the Ames Research Center.
"NIAC (NASA Innovative Advance Concepts) is NASA's flagship project to support innovative projects, the really crazy ideas," laughs Prof. Bercovici in an interview for the Israel Space Agency website. "Two weeks ago, we received the heart-warming announcement that we had moved on to the second round. This is a very serious screening – hundreds of proposals were submitted for the first round – and now six projects have progressed to the second round. In the third round, additional screening will be conducted, and those who remain will receive additional, even larger funding, in the hope that in the end we will be able to launch a demonstrator into space."
The bottleneck of space observatories
FLUTE is designed to launch, into space, telescopes with a diameter of 50 meters or more, which, among other things, will allow humanity to observe directly exoplanets – and to search for life on them. The bottleneck of space telescopes is the mirror: the construction of the James Webb Space Telescope took about 25 years and cost about $10 billion. The main reason for the high cost and complexity of the mission is that the diameter of James Webb's mirror is six and a half meters, while the inner diameter of the rocket that launched it into space is only four meters. Therefore, the mission engineers had to divide the mirror into 18 mirrors, fold them before the launch and re-arrange them in space in a delicate and complex “choreography”.
Image
Prof. Moran Bercovici is enlarged using a lens manufactured in the laboratory from a liquid state. Credit: Technion
Ahead of Eytan Stibbe's launch into space, Prof. Bercovici explained, "If we want to photograph exoplanets, we will need a space telescope with a mirror that is tens and hundreds of meters – and that is impossible. We don't have the technology to launch skyrockets hundreds of meters in diameter. Therefore, it makes sense to produce the optics in space. And while there's already a three-dimensional printer on the International Space Station, that can print almost anything, a mirror like James Webb's needs to be smooth at nanoscale resolution, and 3D printers don't reach that level of resolution. Furthermore, you can't polish the mirror in space either, because it's a messy process that requires a lot of energy and heavy industrial equipment."
The Technion scientists’ solution is simple: use the basic physical property of the surface tension of liquids. "Thanks to the surface tension, liquid surfaces are naturally very smooth. If we pour water into a glass, the water molecules will align themselves until the water surface is completely smooth – with differences of less than a nanometer. It's a free gift from nature. Under microgravity conditions in space, the water we pour will also take on a spherical shape – which is a good starting shape for optics. So, we are taking advantage of the well-known property of the surface smoothness of the liquid, and using microgravity to get a smooth, spherical droplet – similar to a drop of dew on a leaf."
From hand-injection lenses to telescope mirrors
In 2022, as part of a space mission, funded by the Israel Space Agency, the second Israeli astronaut, Eytan Stibbe, demonstrated the basic idea behind FLUTE by injecting polymers –materials, in a liquid state, that can be solidified, such as plastic – into a series of rings between 3 and 15 cm in size. Under micro-gravity conditions, a lens is created on both sides of the ring. In the second stage, Stibbe used ultraviolet light to solidify the polymers, and so he created a series of concave and convex lenses. After landing back on Earth, Bercovici and his colleagues tested the optical properties of the lenses created in this way.
Image
Israeli astronaut Eitan Stibbe manufactures lenses from polymers on the International Space Station. Credit: Axiom/NASA/Technion
It should be noted that lenses are necessary for staying in space: in the astronauts’ helmets, optical sensors in the spacecraft, in medical devices and, of course, in cameras. Long-range manned missions, such as to Mars, would have to be independent and manage without a supply of new optical components from Earth.
"Eytan's experiment was an actual demonstration, on the space station, that the technology does work," says Prof. Bercovici. "Since then, we have conducted more experiments in parabolic flight [a flight that simulates micro-gravity. O.C.], in which we have proven that we can also produce mirrors from liquids – since most telescopes in space use mirrors, not lenses. Now, after the NIAC’s encouraging announcement, we are advancing in two channels in parallel: we are continuing to refine and to enhance the precision of the technology, for example, in additional parabolic flights scheduled for us, together with NASA, in August, and also in planning the mission of the future telescope. We will have to plan, for example, how to fold the frame for the flight, how much fuel we will need, and to which point in space we should send the telescope. And in the third stage, we will build a small-scale demonstrator and launch it into space."
Image
A different image of a space telescope based on FLUTE. Credit: NASA
התשובה האירופית לסטארלינק תיעזר בחברה קטנה מרחובות: ענקית החלל הצרפתית תאלס רכשה את חברת הלוויינים הישראלית גט סאט (Get SAT). בכירים בתאלס אישרו את הרכישה לאתר ברייקינג דיפנס, מבלי לנקוב במחיר ששילמו. תאלס התחייבה להמשיך ולהעסיק את 120 עובדי החברה הישראלית מרחובות.
"דרישות השוק משתנות דרמטית הודות לאילון מאסק ולספייס אקס", אמר ארון ברוסנן, נשיא חברת-הבת של תאלס טמפה מיקרוויב בראיון. "היום מחלקת ההגנה האמריקאית רוצה טרמינל קצה שיכול לתקשר עם כל מסלול, כל רשת, בכל תדר – תוך כדי תנועה".
האם אירופה תערער על ההגמוניה של מאסק?
תאלס מחפשת בימים אלה מענה אירופי למערכי הלוויינים סטארלינק וסטארשילד של ספייס אקס. סטארלינק הוא מערך הלוויינים הגדול בהיסטוריה, המונה כ-6,000 לוויינים שמספקים אינטרנט מהיר לכ-3 מיליון משתמשי קצה בכ-100 מדינות. לאור הצלחתה המסחרית של סטארלינק, ב-2021 הזמין משרד ההגנה האמריקאי מספייס אקס מערך לווייני מקביל בשם סטארשילד – לצרכים צבאיים. למערך החדש יתווספו יכולות כמו תצפיות באור וברדיו, מעקב אחר מטרות והתרעה מוקדמת מפני שיגור טילים. מאחר שלווייני הסטארשילד פועלים כלהק אחד נמוך, הם מספקים מודיעין מקיף יותר וברזולוציה טובה יותר מלווייני ריגול "מסורתיים" – וכן קשה יותר לשבש את פועלם. עשרות לווייני סטארשילד ראשונים כבר שוגרו, ומאות נוספים צפויים להצטרף אליהם בשנים הקרובות.
אלא שאירופה לא יכולה להסתמך על רצונו הטוב של אילון מאסק, לא בתחום התקשורת ולא בתחום הביטחון. עם פרוץ המלחמה באוקראינה, מאסק פתח את סטארלינק במדינה – ואף תרם 20,000 טרמינלים. סטארלינק אפשר לצבא ולאזרחי אוקראינה להשתמש בשירותים חיוניים כמו תקשורת אינטרנט, למשל לצורכי ניווט ואיכון לווייני (GPS) גם במקרה של תקיפה פיזית של תשתיות וגם במקרה של תקיפת סייבר. אולם ב-2022, מאסק סירב לבקשת צבא אוקראינה לפתוח את השירות כדי לתקוף את חצי האי קרים – ובכך סיכל למעשה את המתקפה.
Image
לווייני סטארלינק חוצים את השמיים בניו מקסיקו (צולם בחשיפה ארוכה). קרדיט: M. Lewinsky
באיחוד האירופי למדו את הלקח, וכעת הם רוצים להרים מערך לוויינים עצמאי משלהם, שייקרא IRIS² (קיצור של Infrastructure for Resilience, Interconnectivity and Security by Satellite). המערך האירופי – בפיתוח משותף של ענקיות אירופיות כמו תאלס, אריאנספייס, איירבוס ודויטשה טלקום – יענה על צרכי התקשורת והביטחון של היבשת, ובמקביל ינסה לאתגר את ההגמוניה הכמעט מוחלטת של ספייס אקס בשוק האינטרנט הלווייני העולמי.
לעבור מגובה 500 ק"מ ל-35,000 ק"מ באלפיות השנייה
איך כל זה קשור לחברה קטנה מרחובות? ובכן, עד לא מזמן לווייני תקשורת ותצפית היו עצמים יחסית גדולים, כבדים ו"נייחים" שהקיפו את הארץ ממסלול גאוסטציונרי (GEO), כלומר מגובה של כ-36,000 ק"מ מעל פני הים – והיה אפשר לכוון אליהם אנטנה רגילה וקבועה. היתרון של לוויינים כאלה הוא שלא צריך הרבה מהם כדי לספק כיסוי נרחב. לעומת זאת, מערכי לוויינים, כמו סטארלינק, סטארשילד ובעתיד ה-IRIS², נועדו לטוס במסלול לווייני נמוך (LEO), בגובה של כ-550 ק"מ, ומצריכים אנטנות אלקטרוניות שיודעות לאתר את הלוויין הקרוב, להתכוונן אליו ולדלג ממנו ללוויין הבא – אוטומטית ובזמן קצר. היתרון במערכים כאלה טמון במספרם הרב של לוויינים קטנים וזולים, המספקים כיסוי רחב לא פחות, רזולוציה גבוהה יותר ויתירות (אם לוויין אחד מתקלקל, האחרים מחפים על היעדרו).
Image
אנטנת המילי סלינג בלייד המבוקשת. קרדיט: גט סאט
כאן נכנסת לתמונה האנטנה מילי סלינג בלייד (Milli Sling Blade) פרי פיתוחה של גט סאט הישראלית. האנטנה האלקטרונית של הטרמינל מתקשרת ב-Ka-band וניתנת להתכוונן אוטומטית על לוויינים הנעים מעליו, הן במסלול לווייני נמוך (LEO), הן במסלול גאיסטוציונרי (GEO), וכן להחליף בין לוויינים ב-LEO ללוויינים ב-GEO באלפיות השנייה. הטרמינלים מתוצרת כחול-לבן מספקים כיסוי לווייני מושלם, ללא פערים או "גליצ'ים" בין להקים שונים (למשל בין סטארשילד ל-IRIS²) ובין מסלולים שונים (למשל בין סטארלינק ללווייני תצפית גבוהים יותר), גם כשהטרמינל מותקן על כלים שבעצמם נמצאים בתנועה – כמו כלי רכב, רכבות וספינות.
אנטנות אלקטרוניות הפכו בשנים האחרונות למוצר נפוץ יחסית בשל הכיסוי הוורסטילי שלהם. למילי סלינג בלייד יש עוד יתרונות. במקרה של ניסיון לחסום את האות המתקבל מהלוויין, האנטנה המתכווננת יודעת "להפנות את הגב" למקור החסימה ובכך למזער את ההפרעה לאות. הטרמינל האלקטרוני אף יודע לעצב ולקצוב את הגלים האלקטרומגנטיים שהוא משדר, מה שמאפשר לקודד את המידע באופן שיעקוף ניסיונות שיבוש או האזנה.
בעלות משוערת של 6 מיליארד יורו, מערך IRIS² הוא אחד הפרויקטים השאפתניים של אירופה בתחום תקשורת החלל. זה עדיין לא מתקרב להשקעה של ספייס אקס בסטארלינק אך זהו ניסיון לדריסת רגל בשוק המתפתח במהירות. ימים יגידו אם ענקיות החלל של האיחוד האירופי כמו תאלס ודויטשה טלקום יצליחו לתת פייט לספייס אקס, אבל דבר אחד כבר בטוח – בעוד כמה שנים אנחנו צפויים לראות טרמינלים מתוצרת כחול-לבן על בתים, מתקני תשתית וכלי רכב בכל רחבי היבשת.
رمز مجموعة الأقمار الصناعية الأوروبية. تصوير: آيربوس
الجواب الأوروبي لستارلينك الحصول على مساعدة شركة صغيرة من رحوفوت: اشترت شركة الفضاء الفرنسية العملاقة تاليس شركة الأقمار الصناعية الاسرائيلية جيت سات (Get SAT). صرح كبار في تاليس عن الشراء لموقع بريكينج ديفنس، بدون ذكر السعر الذي قاموا بدفعه. تعهدت تاليس بالاستمرار بتشغيل عاملي الشركة الاسرائيلية من رحوفوت ال- 120.
قال آرون بروسنن، رئيس شركة تامبا ميكروويف التابعى لشركة تاليس في مقابلة "تتغير متطلبات السوق بشكل كبير بفضل ايلون ماسك وسبيس اكس". "اليوم، تريد وزارة الدفاع الأمريكية محطة طرفية التي من الممكن أن تتواصل مع كل مسار، كل شبكة، كل تردد- أثناء التنقل".
هل تتحدى أوروبا هيمنة ماسك؟
تبحث تاليس حاليا عن رد أوروبي لمصفوفة الأقمار الصناعية ستارلينك وستارشيلد التابعة لسبيس اكس. ستارلينك هي أكبر مصفوفة أقمار صناعية في التاريخ، حيث يبلغ عددها حوالي 6,000 قمر صناعي يوفرون الانترنت السريع لحوالي 3 مليون مستخدم طرفي بحوالي 100 دولة. في ضوء النجاح التجاري لستارلينك، طلبت وزارة الدفاع الأمريكي من سبيس اكس مصفوفة أقمار صناعية موازية تحمل اسم ستارشيلد- لاحتياجات عسكرية. ستتم إضافة قدرات مثل المراقبة الضوئية واللاسلكية وتتبع الأهداف والإنذار المبكر ضد إطلاق الصواريخ. بما أن الأقمار الصناعية ستارشيلد تعمل كفرقة واحدة منخفضة، فهي توفر المعلومات الاستخباراتية أكثر شمولا وبدقة أفضل من أقمار التجسس "التقليدية"- كما أن تعطيل عملها أكثر صعوبة. لقد تم إطلاق عشرات الأقمار الصناعية ستارشيلد، ومن المتوقع أن ينضم اليها المئات خلال السنوات القادمة.
الا أن أوروبا لا تستطيع الاعتماد على حسن نية ايلون ماسك، لا في مجال الاتصالات ولا في مجال الأمن. عند اندلاع الحرب في أوكرانيا، فتح ماسك خدمة ستارلينك في الدولة، وحتى أنه تبرع بـ- 20,000 محطة طرفية. سمح ستارلينك للجيش ومواطني أوكرانيا استخدام الخدمات الحيوية مثل اتصال الانترنت، مثلا لأغراض الملاحة وتحديد المواقع عبر الأقمار الصناعية (GPS) في حالة وقوع هجوم سيبراني. لكن في – 2022، رفض ماسك طلب الجيش الاوكراني بفتح الخدمة من أجل مهاجمة شبه جزيرة القرم- وبالتالي أحبط الهجوم بشكل فعلي.
Image
الأقمار الصناعية ستارلينك تجتاز السماء في نيو مكسيكو (تصوير بكشف طويل). تصوير: M. Lewinsky
لقد تعلم الاتحاد الأوروبي الدرس، والآن يريد بناء مجموعة أقمار صناعية مستقلة خاصة بهم، والتي سوف يطلق عليها اسم IRIS² (קיצור של Infrastructure for Resilience, Interconnectivity and Security by Satellite). النظام الأوروبي- بتطوير مشترك من قبل الشركات الأوروبية العملاقة مثل تاليس، اريانسبيس، ايربوس ودويتشا تلكوم– سيلبي احتياجات الاتصال والأمن للقارة، وبنفس الوقت يحاول تحدي الهيمنة شبه الكاملة لشركة سبيس اكس في سوق انترنت القمر الصناعي العالمي.
من ارتفاع 500 كم الى 35,000 كم خلال مللي ثانية
كيف يرتبط هذا بشركة صغيرة من رحوبوت؟ اذا، حتى وقت قريب، كانت أقمار الاتصالات والمراقبة عبارة عن أجسام كبيرة وثقيلة و"ثابتة" أحاطت الأرض من مدار ثابت (GEO)، أي من ارتفاع حوالي - 36,000 كم فوق سطح البحر- وكان من الممكن توجيه الهوائي العادي الثابت اليها وميزة ه1ه الأقمار الصناعية بأنه لا تحتاج الى الكثير منها لتوفير تغطية واسعة النطاق. من ناحية أخرى، تم تصميم صفائف الأقمار الصناعية، مثل ستارلينك، ستارشيلك ومستقبلا ال- IRIS²، التي خصصت للطيران في مدار قمر صناعي منخفض (LEO)، على ارتفاع حوالي 550 كم، وتحتاج الى هوائيات الكترونية تستطيع تحديد القمر الصناعي القريب، التكيف معه والتنقل معه للقمر الصناعي التالي- تلقائيا وبوقت قصير. ميزة مصفوفات كهذه في العدد الكبير من الأقمار الصناعية الصغيرة والرخيصة، التي تزود تغطية واسعة بنفس القدر، ودقة أعلى وتكرار (في حال تعطل أحد الأقمار الصناعية، يغطي الآخرون غيابه).
Image
الهوائي ميلي سلينج بليد المطلوب. تصوير: جيت سات
هنا يظهر هوائي ميلي سلينج بلييد (Milli Sling Blade) الذي طورته الشركة الإسرائيلية جيت سات. يتصل الهوائي الالكتروني للمحطة الطرفية بـ- -Ka-band ويمكن ضبطه تلقائيا على أقمار صناعية تتحرك فوقه، سواء بمدار القمر الصناعي المنخفض (LEO)، أو بالمدار الثابت بالنسبة للأرض (GEO)، واستبدال الأقمار الصناعية بال- LEO والأقمار الصناعية في ال- GEO بالمللي ثانية. توفر المحطات الطرفية بإنتاج أزرق- أبيض تغطية أقمار صناعية مثالية، بدون فجوات أو "مواطن خلل" بين المنصات المختلفة (مثلا بين ستارشيلد و-IRIS²) وبين مدارات مختلفة مثل (ستارلينك وأقمار المراقبة الأعلى)، حتى عندما يتم تثبيت المحطة على أدوات موجودة بذاتها بحركة- مثل المركبات، القطارات والسفن.
أصبحت الهوائية الالكترونية خلال السنوات الأخيرة لمنتج شائع نسبيا بسبب التغطية المتنوعة. لميلي سلينج بليد يوجد المزيد من المزايا. مثلا في وضع محاولة حجب الإشارة الواردة من القمر الصناعي، يعرف الهوائي القابل للتعديل "إدارة ظهره" لمصدر الحجب وبهذا تقليل التداخل مع الإشارة. تعرف المحطة الطرفية أيضا تشكيل وإيقاع الموجات الالكترومغناطيسية التي يقوم ببثها، الأمر الذي يسمح بتشفير المعلومات بشكل يتجاوز محاولات التشويش أو التنصت.
تعد مصفوفة IRIS² بتكلفة تقديرية تبلغ 6 مليارات يورو واحدة من أكثر مشاريع الاتصالات الفضائية طموحا في أوروبا. هذا لا يزال لا يقترب لاستثمار سبيس اكس في ستارلينك لكنها محاولة للحصول على موطئ في السوق الآخذ بالتطور بسرعة. سيحدد الوقت ما اذا كانت شركات الفضاء العملاقة في الاتحاد الأوروبي مثل تاليس ودويتشا تلكوم ستنجح في مضاهاة سبيس اكس. لكن هناك أمر واحد مؤكد- في غضون سنوات قليلة من المتوقع أن نرى محطات صناعة أزرق أبيض على البيوت، منشآت بنية تحتية ومركبات في جميع أنحاء القارة.
מרוץ החימוש בחלל הולך ומתחמם בשנים האחרונות בין המעצמות, המבקשות להבטיח הגנה על נכסי החלל שלהן מפני יריבות פוטנציאליות. השבוע (ראשון) שגריר ארה"ב למועצת הביטחון של האו"ם, רוברט ווד, טען בדיון של המועצה כי לוויין רוסי ששוגר בשבוע שעבר אינו אלא נשק אנטי-לווייני שנועד לפגוע בלוויין ריגול אמריקאי.
הלוויין המדובר שוגר החודש, ב-16.5, מקוסמודרום פלסצק שבצפון רוסיה, נמל החלל המרכזי שמשמש את חיל החלל הרוסי, על גבי מרקיע מסוג סויוז b2.1. המטען העיקרי של המרקיע היה לוויין ששמו קוסמוס 2576, שממשלת רוסיה לא חשפה פרטים כלשהם לגבי מאפייניו או תכליתו.
ימים אחדים אחרי השיגור הבחינו "ציידי" לוויינים עצמאיים, כמו מרקו לנגברוק ובוב כריסטי, בלוויין חדש, כפי הנראה אותו קוסמוס 2576, שנכנס למסלול הדומה מאוד לזה של לוויין הריגול האמריקאי USA 326. הנטייה המסלולית של הלוויין הרוסי נבדלת מזו של הלוויין האמריקאי ב-0.2 מעלות בלבד. אלא שהלוויין האמריקאי מקיף את כדור הארץ מגובה של עד 770 ק"מ מגובה פני הים, שעה שמסלול הלוויין הרוסי נמוך ממנו בכ-300 ק"מ. פירושו של דבר שהלוויין הרוסי יכול לעקוב אחר הלוויין האמריקאי כשזה חולף מעליו. וחשוב מכך: הלוויין הרוסי יכול לשחרר מיירט שיטפס לגובה המתאים ויפגע בלוויין האמריקאי.
"בשבוע שעבר, ב-16 במאי, רוסיה שיגרה למסלול לווייני נמוך מסביב לכדור הארץ לוויין, שארה"ב מעריכה שהוא נשק אנטי-חללי, המסוגל כנראה לתקוף לוויינים אחרים", אמר ווד, והוסיף כי רוסיה פרסה את הנשק האנטי-לווייני החדש באותו מסלול כמו "לוויין ממשלתי אמריקאי". השגריר אף טען כי אין זו הפעם הראשונה שבה רוסיה מציבה כלי נשק לווייניים בחלל, וכי מערכות דומות שוגרו ב-2019 וב-2022.
מהו נשק בחלל?
הטענה הזאת מגיעה דווקא על רקע הצעת רוסיה למועצת הביטחון לאסור איסור גורף על הצבת נשקים בחלל. זאת, אחרי שרוסיה הטילה וטו על החלטה שהציעו ארה"ב ויפן, לאשר מחדש את סעיפי אמנת החלל החיצון הקובעים כי אין להציב נשק גרעיני בחלל.
מבולבלים? אמנת החלל החיצון מ-1967, פרי יוזמה משותפת של ארה"ב וברה"מ, קובעת בין היתר שאסור להציב נשק להשמדה המונית במסלול סביב כדור הארץ, או בכל מקום אחר ביקום, או לערוך ניסויים בנשקים כאלה בחלל. אמנת החלל היא המסגרת החוקית המוסכמת לחקר ולניצול החלל, ועד היום אישררו אותה 115 מדינות – לרבות ישראל.
אלא שהאמנה אינה אוסרת על הצבת כלי נשק קונבנציונליים במסלול סביב כדור הארץ, או עריכת ניסויים בנשקים כאלה. לטענת ארה"ב ובעלות בריתה, הן התנגדו להצעת ההחלטה הרוסית בגלל הקושי העקרוני להגדיר מהו נשק בחלל: במהירות של 28,000 קמ"ש, מספיקה חתיכת אלומיניום בגודל של 1 ס"מ כדי לפרק לוויין – או חס וחלילה לפגוע באסטרונאוט.
Image
מסלולי השברים הידועים כתוצאה מניסוי הנשק האנטי-לווייני שערכה סין ב-2007. בלבן: מסלול תחנת החלל הבינלאומית. קרדיט: NASA Orbital Debris Program Office
שגריר רוסיה באומות המאוחדות וסילי נבנזיה טען כי ההצעה הרוסית מקיפה מזו האמריקאית – שרוסיה הטילה עליה וטו. "ההצבעה היום היא רגע האמת של העמיתים המערביים שלנו", אמר נבנזיה בדיון. "אם לא יתמכו בהצעה, הם יראו בבירור שבראש סדר העדיפויות שלהם עומד הרצון לשמור לעצמם את חופש הפעולה לקדם את המיליטריזציה של החלל החיצון". ההצעה הרוסית לא זכתה לרוב. התנגדו לה מדינות כמו ארה"ב, בריטניה, צרפת ויפן. סין תמכה ושווייץ נמנעה.
נשק גרעיני – נגד לוויינים
כאמור, הצעת ההחלטה האמריקאית-יפנית, שחתמו עליה 63 מדינות נוספות, קוראת לאשרר את סעיף ארבע באמנת החלל החיצון, האוסר על הצבת נשק גרעיני במסלול. לכאורה אין צורך לאשרר שוב את האמנה, שאושררה על ידי רוב מדינות העולם, וכל המדינות שיש להן יכולת שיגור עצמאית (למעט איראן, שחתמה על האמנה אך לא אישררה אותה).
הסיבה לרצון המערב לאשרר מחדש נעוצה בדו"חות מודיעין אמריקאיים, שהבית הלבן אף פרסם בפומבי, לפיהם רוסיה מפתחת נשק אנטי-לווייני גרעיני. יובהר כי בניגוד לפרסומים רבים בכלי התקשורת, הכוונה אינה לנשק גרעיני אלא לנשק קונבנציונלי שיונע בהנעה גרעינית, וכך יוכל להשמיד לוויינים רבים בזה אחר זה – למשל באמצעות לייזר. שעה שנשק גרעיני בחלל יפר את אמנת החלל החיצון, לא ברור אם נשק אנטי-לווייני קונבנציונלי שישתמש בהנעה גרעינית עשוי בעתיד להוות הפרה כזו, לאור העובדה שברה"מ וארה"ב שיגרו בעבר לוויינים וגשושיות כאלה – למשל במשימות שמפיקות חשמל מדעיכה רדיואקטיבית.
בארה"ב מדגישים כי נשק מונע גרעין נמצא עדיין בפיתוח, וכי הוא לא צפוי להפוך למבצעי בזמן הקרוב, זמן שארה"ב ובעלות בריתה מתכוונות לנצל כדי לנסות ולסכל את התוכנית הרוסית, בין היתר בפורומים כמו מועצת הביטחון. רוסיה כמובן הכחישה את ההאשמות.
ב-2021 ערכה רוסיה ניסוי בטיל אנטי-לווייני ששוגר מהקרקע והשמיד לוויין סובייטי ישן שיצא מכלל שימוש. בכך הפכה רוסיה למדינה הרביעית בעולם – אחרי ארה"ב, סין והודו – שהוכיחה יכולת אנטי-לוויינית (לפי הערכות, גם חץ 3 הישראלי, המיועד ליירט טילים בליסטיים, מסוגל לשמש כנשק אנטי-לווייני). עם זאת, אף מדינה עוד לא ניסתה להשמיד לוויין מהחלל – ואף מדינה עוד לא ניסתה להשמיד לוויין של מדינה אחרת, מהקרקע, מהאוויר, מהים או מהחלל. נקווה שכך גם יישאר.
Image
ניסוי אמריקאי בנשק אנטי-לווייני אוויר–חלל ב-1985. קרדיט: USAF
הבהרה: כתבה זו היא סקירה להעשרה ואין בה הבעת עמדה או פרשנות של סוכנות החלל הישראלית לגבי ההתפתחויות הטכנולוגיות והדיפלומטיות בתחום הלוחמה בחלל.
מתי: 6 ביוני 2024, 16:30–19:30 איפה: מגדל הרצוג, יצחק שדה 6, תל אביב
הרשמה: ההרשמה לכנס סגורה.
שימו לב: ההרשמה לכנס סגורה.
זו השנה השלישית שבה מתקיים פורום החלל, אשר יפגיש בין אנשי חלל מתחומים שונים ונציגים של חברות העוסקות בחלל, אקדמיה, ביטחון ועוד. הפורום, ביוזמת סוכנות החלל הישראלית במשרד במשרד החדשנות, המדע והטכנולוגיה, מתקיים לזכרו של אבי הר-אבן, מנהלה החמישי של סוכנות החלל הישראלית, אשר נרצח בעכו במהלך אירועי "שומר החומות".
תוכנית האירוע
16:30 – 17:15 התכנסות וכיבוד קל
17:15 – 17:20 פתיחה – טל ענבר
17:20 – 17:30 ברכת שרת החדשנות, המדע והטכנולוגיה, ח"כ גילה גמליאל
17:30 – 17:40 ברכת יו"ר סוכנות החלל הישראלית, פרופ' דן בלומברג
17:40 – 17:50 הצגת פעילות סוכנות החלל במסגרת מיזם התקומה, אלעד שגיא/דר' עדי ניניו גרינברג
17:50 – 18:00 הכרזה על מלגת אבי הר אבן
18:00 – 18:20 חישה מרחוק לתמיכה בשיקום נזקי המלחמה[1], יסמין ענבר, סמנכ"לית פיתוח עסקי, אסטרה
18:20 – 18:40 השתנות מתוך צורך: אתגרי תעשיית החלל לעתיד ישראל, נציג התעשייה האווירית
18:40 – 19:00 מרכיבי החלל במערכה – תובנות ומחשבות לעתיד, תא"ל מיל. פרופ' יעקב נגל, הטכניון
19:00 – 19:10 דברי סיום -תא"ל (במיל) אורי אורון, מנהל סוכנות החלל הישראלית
19:10 – 19:30 מפגש רעים
