أرتميس 1 – جاهزة للإنطلاق في دورة حول القمر

في الأسبوع الماضي، في المستودع رقم 3 في مركز كينيدي للفضاء في فلوريدا، انتصب أكبر صاروخ إطلاق تم تصنيعه على الإطلاق: الـ SLS – Space Launch System (أو: نظام الإطلاق الفضائي) تم تركيبه لأول مرة  بنجاح مع كبسولة أوريون في مقدمته. إذا سارت الأمور وفقاً لما هو مخطط، تأمل ناسا في إطلاق الوحش الذي يرتفع نحو 120 مترًا في 12 شباط 2022 في رحلة حول القمر، استعدادًا للهبوط المأهول في عام 2024. هذه هي مهمة أرتميس 1، والتي تشارك إسرائيل أيضًا في الأنظمة التي سيتم اختبارها فيها.

 

 

 

كجزء من مهمة أرتيمس لإعادة البشر إلى القمر، ستكون المهمة الرئيسية لـ أرتيمس1 غير المأهولة هي اختبار صاروخ الاطلاق وكبسولة أوريون، قبل مهمة أرتيمس 2 المأهولة. أحد الأنظمة التي سيتم اختبارها في المهمة هي فعالية سترات "أستروراد" التي تصنعها شركة "ستمراد"، والتي من المفترض أن توفر الحماية لرواد الفضاء من الإشعاع الذي يهدد حياتهم في الفضاء السحيق. إلى جانب أوريون غير المأهولة، سيحمل صاروخ SLS الأول أيضًا 10 أقمار صناعية مكعبة لأغراض مختلفة، مثل دراسة تأثير الفضاء السحيق على الحمض النووي للخميرة وقمر صناعي مكعب سينشر شراعًا شمسيًا صغيرًا.

 

 

الآن وبعد أن نجح تركيب أوريون فوق صاروخ الإطلاق، تعتزم ناسا إعداد النظام الضخم للإطلاق في كانون الأول وإجراء "اختبار رطب"، أي تعبئته بالوقود. بعد ذلك سيعود SLS إلى المستودع لإجراء مزيد من الاختبارات، وسيتم نقله نحو منصة الإطلاق مرة أخرى قبل ستة أيام من الإطلاق. في 12 شباط، ستتاح فرصة قصيرة للإطلاق تدوم 21 دقيقة فقط. حتى 27 شباط، ستتوفر فرص إطلاق إضافية تستمر من بضع دقائق إلى ساعتين. يريد مخططو مهمة أرتميس 1 اختبار قدرة كبسولة أوريون على الهبوط بأمان على الأرض، وبالتالي يريدون رؤية الكبسولة تخترق الغلاف الجوي في وضح النهار. وهذا ما يجعل فرص الاطلاق قصيرة إذ يتم التخطيط للمهمة بحيث تهبط الكبسولة خلال النهار.

 

تعمل وكالة ناسا على تطوير صاروخ SLS منذ عام 2011، وقد تم تصميم الصاروخ الثقيل جدًا ليحل محل برنامج مكوك الفضاء كمركبة إطلاق أولية للولايات المتحدة لاستكشاف الفضاء السحيق. منذ المرحلة الأولى،  الـBlock 1، كان من المتوقع أن يكون SLS أقوى بنسبة 15٪ من صاروخ ساتورن 5 الهائل الذي حمل رواد الفضاء إلى القمر ضمن مهمة أبولو. يبلغ ارتفاعه 98 مترًا – أي بارتفاع برج "شالوم" في تل أبيب تقريباً - تستخدم المرحلة الرئيسية من SLS أربعة محركات RS-25، وهي نفس المحركات التي تستخدمها مكوكات الفضاء مع تحسينات طفيفة، مما يمنحها قدرة استيعابية تصل إلى 27000 كيلوغرام من الحمولة إلى مدار حول القمر.في وقت لاحق، في سلسلة الـ Block-2 من الصاروخ، من المتوقع أن يرتفع هذا الرقم إلى ما يقرب من 46000 كغم إلى القمر، وأن تستخدمه وكالة ناسا في رحلة مأهولة إلى المريخ.

 

 

تم التخطيط لإطلاق SLS لأول مرة في عام 2016، ولكن تم تأخير المشروع عدة مرات منذ ذلك الحين. في غضون ذلك، تغيرت خطط البيت الأبيض، من بين أمور أخرى، على ضوء نجاحات الصين في وضع عربات فضائية على القمر. بدلاً من المريخ بحلول عام 2017، وقع الرئيس الأمريكي دونالد ترامب أمرًا رئاسيًا يأمر ناسا بوضع رائد فضاء ورائدة الفضاء الأولى على سطح القمر بحلول عام 2024. حتى هذا الوقت على الأقل، تلتزم إدارة بايدن بتنفيذ خطة أرتميس - أخت أبولو في الأساطير اليونانية.

 

وفقًا للبرنامج، سيتم إطلاق أرتميس 1 في مدار حول القمر في عام 2022. سيتم إطلاق أرتميس 2، والتي ستكون مأهولة بطاقم من أربعة أفراد إلى مدار حول القمر في عام 2023. وأخيرًا، ستحمل أرتميس 3 أربعة من أفراد الطاقم، سينزل اثنان منهم إلى سطح القمر في عام 2024. وسيكون هذان أول شخصين يمشيان على القمر منذ يوجين سيرنان وهاريسون شميت في عام 1972 في إطار مهمة أبولو 17. هذه المرة، لا يخطط الأمريكيون لزيارة القمر فحسب، إذ تعتقد ناسا أن بإمكانها إنشاء مستعمرة بحثية قمرية لستكون مأهولة بشكل مستمر، إلى جانب محطة فضائية قمرية دولية. وهكذا، سيصبح القمر نوعًا من محطة عبور إلى المريخ، وفي الوقت نفسه أيضًا مختبرًا تجريبيًا لدراسة طرق البقاء على قيد الحياة لفترات طويلة على سطح المريخ، من خلال الاستفادة من الموارد المحلية مثل الماء والأكسجين.

 

אלא שב-2010, במקביל להחלטה על פיתוח ה-SLS, הממשל האמריקאי החליט לעודד חברות פרטיות לפתח יכולות שיגור עצמאיות כדי לפתוח את החלל לתחרות. בצעד שהפך לנדבך מרכזי במהפכת "החלל החדש", נאס"א העניקה שמונה מיליארד דולר לשתי חברות – ענקית התעופה בואינג על פיתוח הסטארליינר וחברת הזנק קטנה בשם ספייס אקס על חללית הדרגון. הרעיון היה שנאס"א תקנה מהספקיות משימות מטען וצוות לתחנת החלל הבינלאומית במסלול לווייני נמוך, ותפנה את משאביה שלה לפיתוח הכלים הכבדים לחקר החלל העמוק – למשל משימה מאוישת למאדים.

 

נכון לכתיבת שורות אלו, הסטארליינר של בואינג עוד נמצא בשלב הניסויי, ושתי טיסותיו הבלתי-מאוישות היו רצופות תקלות. לעומת זאת, ההשקעה של נאס"א בספייס אקס השתלמה מעל ומעבר לציפיות, כשחלליות דרגון – מאוישות ולא מאוישות – מטיסות אסטרונאוטים אמריקאים לתחנת החלל כדבר שבשגרה. בשנים שחלפו מאז ההכרזה על תוכנית המאוישת המסחרית (Commercial Crew Program) ומענקי הפיתוח לספייס אקס, החברה הפכה למעצמת חלל בזכות עצמה. הודות למשגרי הפאלקון הרב-שימושיים, החברה הוזילה משמעותית את מחירי השיגור לחלל והיא משגרת היום יותר לוויינים מכל חברה או ממשלה בעולם. עם ההון שגרפה משיגורי לוויינים מסחריים בפאלקונים, ספייס אקס החלה לפתח את חללית הסטארשיפ: חללית רב-שימושית כבדה מאוד שתוכל להשתגר מכדור הארץ ולנחות על הירח – וגם על מאדים.

 

שני משגרים, שתי תפיסות עולם

כך נולד "מתחרה" ל-SLS של נאס"א. אמנם הסטארשיפ עוד רחוקה מאוד מלהיות מבצעית, אבל רבים תוהים מדוע ספייס אקס ונאס"א מפתחות שני משגרים כבדים בעלי יכולות דומות למדי ויעדים כמעט זהים: לנחות על הירח ובהמשך לנחות על מאדים. שני המשגרים שונים זה מזה כמעט בכל פרמטר, במיוחד במדד החשוב ביותר: עלות שיגור של ק"ג מטען לירח. ק"ג אחד של מטען לירח יעלה ב-SLS המסורתי כ-31,500 דולר (וכ-20,000 דולר בדור הבא של ה-SLS, ה-Block-2). בסטארשיפ הרב-פעמי, העלות לק"ג מטען לירח צונחת ל-2,000 דולר בלבד. זאת ועוד, את הסטארשיפ יהיה ניתן לשגר מספר פעמים ביום. את ה-SLS החד-פעמי – פעם בשנה, לפי קצב הייצור הנוכחי.

 

اختارت ناسا سبيس إكس لتطوير نظام الهبوط البشري

 

מאחר שמשלם המיסים האמריקאי כבר השקיע יותר מ-20 מיליארד דולר בפיתוח משגר ה-SLS וחללית האוריון, בנאס"א הודיעו באפריל השנה כי יעניקו לספייס אקס כ-3 מיליארד דולר לפיתוח מערכת הנחיתה האנושית (Human Landing System) שתנחית את האסטרונאוטים שלה על אדמת הירח במסגרת תוכנית ארטמיס.

 

כך נוצר מצב כלאיים: ארבעת האסטרונאוטים ישוגרו מכדור הארץ ב-SLS, החללית אוריון של נאס"א תתנתק מהמשגר ותיכנס למסלול סביב הירח. שם, הקפסולה הזעירה אוריון תחבור לסטארשיפ הענקית מתוצרת ספייס אקס, ושני אנשי צוות יעברו לסטארשיפ שעה ששניים נוספים ימשיכו להקיף את הירח באוריון. הסטארשיפ תנחת על הירח, ולאחר שבוע תמריא חזרה ושוב תחבור לאוריון. שני אנשי הצוות שנחתו על הירח יצטרפו לחבריהם באוריון, וכל הרביעייה תשוב לכדור הארץ – זאת למרות שאם הסטארשיפ תהפוך מבצעית, היא אינה זקוקה ל-SLS או לאוריון כדי לשגר צוותים מהארץ ולהנחיתם על הירח.